Khi các công ty chứng khoán không ra tay nghĩa hiệp, đóng phí lưu ký cho khách hàng của mình nữa. Tất yếu "chính chủ" sẽ phải đóng phí lưu ký cho mình. Đến đây, câu chuyện phí lưu ký lại rẽ sang hướng khác.
Một nhân viên môi giới có thâm niên kể lại câu chuyện khá khôi hài về một số cổ đông lớn của doanh nghiệp sở hữu khối lượng cổ phiếu "khủng", và có cổ phần tại công ty chứng khoán. Nhưng người này lại không lưu ký cổ phiếu tại công ty chứng khoán của mình mà lại đem sang công ty khác để được lưu ký miễn phí và đây cũng là nỗi bực dọc của một số công ty chứng khoán. Có những khách hàng đem cổ phiếu lưu ký chỉ để được ưu đãi phí nhưng lại không giao dịch dẫn đến công ty chứng khoán không có nguồn thu để bù đắp.
Chơi chiêu và bị chiêu chơi
"Đau" nhất là trường hợp những cổ đông lớn, sở hữu hàng triệu cổ phiếu, nhưng do công ty khó khăn, giá cổ phiếu giảm về vài nghìn đồng, mất thanh khoản, dẫn đến không thể bán ra. Nếu những cổ đông này không có tiền trong tài khoản và không thèm ngó ngàng gì đến thì dù công ty chứng khoán có muốn thu phí lưu ký cũng không được và tiếp tục cắn răng đóng giúp. Đến đây lại lộ ra một vấn đề không rõ ràng giữa công ty chứng khoán và khách hàng. Một số công ty chứng khoán đã bắt đầu có những biện pháp để xử lý khách hàng "cù nhầy" này bằng cách thông báo trước cho khách hàng về việc đóng phí.
Nếu khách hàng vẫn tiếp tục "cứng đầu" thì biện pháp nặng tay hơn sẽ được đưa ra là công ty chứng khoán sẽ tính toán và bán ra một lượng nhỏ cổ phiếu của khách hàng để bù đắp. Nhưng khi nặng tay với khách hàng thì công ty chứng khoán cũng rất dễ bị phản ứng về việc "xâm phạm" tài khoản mặc dù "thiệt hại" chỉ vài chục cổ phiếu. Cũng có trường hợp công ty chứng khoán không đứng ra giải quyết mà lại đẩy trách nhiệm sang cho nhân viên môi giới phụ trách khách hàng đó, nếu không thu được phí từ khách hàng sẽ phải tự mình bỏ tiền túi ra để đóng. Thật cám cảnh cho những người khi xưa còn trong vai đại gia vung tiền không tiếc tay nhưng giờ lại "bòn" từng đồng phí lưu ký. Và khi đã "nghèo" thì công ty chứng khoán có rộng rãi cách mấy cũng trở nên keo kiệt.
Tránh hiệu ứng ngược
Đã từng có trường hợp, cổ đông lớn rút lưu ký cổ phiếu để khi doanh nghiệp chia cổ tức không phải lấy quá nhiều tiền mặt, chuyển vào các tài khoản (trong đó có tài khoản của các cổ đông lớn). Đây là cách cổ đông lớn cho doanh nghiệp "nợ" tiền cổ tức, và thường nằm ở các công ty do một vài cổ đông chi phối. Nhưng từ đây cũng có thể xuất hiện lo ngại rằng có những cổ đông lớn cho rằng mình không bán cổ phiếu thì lưu ký hay không lưu ký cũng như nhau, mà lưu ký thì lại phải chịu thêm phí, nên cũng quyết định rút.
Thực tế, khả năng này khó xảy ra bởi lẽ phí lưu ký của một đại gia nắm vài trăm triệu cổ phiếu như bầu Đức cũng chỉ hơn 1 tỷ đồng/năm, một con số không phải quá to tát đối với đại gia này. Trong trường hợp kịch bản này xảy ra thật, thì giá trị vốn hóa của doanh nghiệp giảm với tỷ lệ tương ứng với tỷ lệ giảm số lượng cổ phiếu lưu hành do cổ đông lớn cắt lưu ký. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến vị thế của doanh nghiệp và quyền lợi cổ đông. Chưa kể, các cổ đông lớn lại bị tiếng là tiếc một khoản tiền nhỏ để rồi hạ thấp giá trị của doanh nghiệp.
Muốn giao dịch chứng khoán thì phải lưu ký, và giao dịch chứng khoán đã đóng phí thì tất yếu lưu ký cũng phải đóng là chuyện bình thường. Nhưng ở đây cũng phải đặt vấn đề nhà đầu tư, cổ đông đóng phí lưu ký cho Trung tâm lưu ký (VSD) thì tiền phí sẽ dùng để làm gì?
Ngoài việc duy trì hệ thống lưu ký, chắc hẳn VSD cũng phải tính đến chuyện dùng tiền phí để nâng cấp hệ thống của mình. Với cơ chế lưu ký hai cấp hiện nay, nhất là với những công ty chứng khoán vẫn quản lý tài khoản khách hàng bằng tài khoản tổng, khách hàng rất dễ có nguy cơ bị lạm dụng tiền, và thực tế đã xảy ra như vậy. Khi nào VSD sẽ chuyển sang lưu ký một cấp, quản lý trực tiếp tài khoản tiền, chứng khoán của nhà đầu tư, hoặc ít nhất cũng có cơ chế lưu ký để đảm bảo khách hàng không bị công ty chứng khoán lợi dụng? Thiết nghĩ, VSD cần phải rạch ròi các vấn đề này để nhà đầu tư biết được phí lưu ký mình đóng, dù không nhiều, nhưng dùng để làm gì, có tác dụng như thế nào.
Theo Thời báo kinh doanh