Đề xuất về một cơ quan độc lập quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã được nhắc tới tại nhiều diễn đàn. Tuy nhiên, tại phiên thảo luận sáng 15/7, cơ quan soạn thảo dự luật là Bộ Tài chính tiếp tục mong muốn giữ nguyên mô hình như hiện nay. Theo đó, Chính phủ thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu, Thủ tướng và các cơ quan thực hiện một số quyền của đại diện vốn...
Tuy nhiên, trình bày báo cáo tiếp thu chỉnh lý dự án luật Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho rằng việc giữ nguyên như vậy sẽ không khắc phục được triệt để các tồn tại, yếu kém trong công tác quản lý khối doanh nghiệp này. Ủy ban Kinh tế đề xuất phương án quy định thành lập một cơ quan độc lập thuộc Chính phủ, thực hiện việc quản lý và giám sát toàn bộ vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
“Thực hiện phương án này sẽ tạo được sự đột phá, thay đổi cơ bản trong việc quản lý doanh nghiệp nhà nước, tách biệt chức năng quản lý nhà nước và chức năng chủ sở hữu doanh nghiệp. Các cơ quan quản lý nhà nước chỉ tập trung vào việc xây dựng thể chế, chính sách để các doanh nghiệp hoạt động, thực hiện công khai, minh bạch trong đánh giá hiệu quả sử dụng vốn nhà nước của doanh nghiệp, tăng cường trách nhiệm của cá nhân, tổ chức đối với việc quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp”, Chủ nhiệm Nguyễn Văn Giàu nói
Ông cũng cho biết thêm, thảo luận tại kỳ họp Quốc hội kỳ 7 vừa qua, một số ý kiến đề nghị xác định rõ hơn mô hình đại diện chủ sở hữu, xóa bỏ cơ chế bộ, ngành chủ quản bằng cách nghiên cứu thực hiện mô hình tập trung, như giao một cơ quan thực hiện quản lý và giám sát toàn bộ vốn nhà nước tại doanh nghiệp, tách bạch với cơ quan quản lý nhà nước.
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K’sor Phước nhìn nhận, hiện hầu hết bộ ngành nào cũng có người, cơ quan quản lý doanh nghiệp trực thuộc bộ. Trong khi đó, Bộ Tài chính, rồi Bộ Kế hoạch & Đầu tư cũng có cán bộ quản lý.
Theo ông Phước, nếu vẫn tiếp tục giữ nguyên mô hình hiện tại thì không có hiệu quả. “Có lẽ do ta chưa nắm chắc, chưa nhuần nhuyễn được vai trò quản lý của pháp luật với các đơn vị sản xuất kinh doanh theo cơ chế thị trường”, ông nói.
Đặc biệt, ông nhấn mạnh, vốn nhà nước là tiền của ngân sách, tức là thuế của dân nên phải để cơ quan đại diện của dân là Quốc hội quản lý.
Từng làm doanh nghiệp, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội - Nguyễn Hạnh Phúc nói rằng ông thấm thía nỗi khổ mỗi lần muốn đầu tư là phải trình bẩm, xếp hàng xin dự án, báo cáo rồi chờ đợi, đến khi được duyệt thì thời cơ đã qua. Do đó, theo ông Phúc, cần phát huy vai trò của hội đồng quản trị như hiện nay. “Nếu thành lập một cơ quan đứng ra quản lý tất các nguồn vốn tại doanh nghiệp tức là lại quay trở về mô hình bao cấp ngày xưa. Đó là bước thụt lùi”, ông Phúc nhấn mạnh.
Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đồng tình cần có cơ quan đúng tầm để tăng việc quản lý, giám sát sử dụng đồng vốn nhà nước. Tuy nhiên, mô hình thế nào, thuộc Chính phủ hay Quốc hội thì sau này sẽ tính tiếp khi làm luật Tổ chức Chính phủ và luật Giám sát của Quốc hội.
Chốt lại phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhận xét, dù hiện nay đã có Tổng công ty Đầu tư kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) nhưng dù sao đây chỉ là doanh nghiệp. Bà Ngân bày tỏ sự đồng tình với việc lập mới cơ quan quản lý vốn nhà nước nhằm khắc phục những tồn tại, chưa hiệu quả thời gian qua. Dẫu vậy, đó là cơ quan nào, thuộc Quốc hội hay Chính phủ thì cần tiếp tục nghiên cứu mô hình các nước trong điều kiện vận dụng thực tiễn nước ta.
Chí Hiếu