Theo chuyên gia kinh tế cao cấp Phạm Chi Lan, việc áp dụng quy định tăng, giảm giá bán xăng dầu hiện nay không hợp lý gây khó khăn cho sản xuất và đời sống của người dân, trong khi đó, doanh nghiệp vẫn tiếp tục hưởng lợi cao. Vì vậy, cần phải có sự thay đổi trong cơ chế quản lý giá đối với mặt hàng xăng dầu nói riêng và những mặt hàng độc quyền nói chung.
- Bà nhận định gì về việc giá xăng dầu liên tục tăng trong thời gian qua?
- Mỗi lần tăng giá xăng dầu thì ngành xăng dầu và Cục Quản lý giá đều cho là hợp lý. Họ cho rằng họ căn cứ vào giá xăng dầu thế giới. Hơn nữa, các công ty xăng dầu cũng tăng đúng quy định mới là cứ 10 ngày được tăng, giảm giá 1 lần và 1 lần tăng, giảm không quá 7%.
Đợt vừa rồi, các doanh nghiệp xăng dầu đòi tăng giá nhưng 3 ngày cơ quan quản lý nhà nước không trả lời họ vẫn tăng giá bình thường. Vấn đề then chốt trong quản lý nhà nước hiện nay là cơ chế kiểm soát giá còn quá lỏng lẻo, quy định thoải mái quá mức. Nếu cứ tự định giá theo kiểu 10 ngày có thể tăng 7%, như vậy 1 tháng doanh nghiệp xăng dầu có thể tăng 22%. Và, khó khăn sẽ đè nặng lên đời sống người dân và cộng đồng doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp vừa mệt mỏi nhận đợt tăng giá xăng cách đây hơn 10 ngày giờ lại bị thêm mức giá xăng tăng mới. Theo bà, doanh nghiệp sản xuất có bị tác động nhiều trong đợt tăng giá xăng dầu lần này hay không?
- Việc tăng giá xăng dầu hiện nay khiến doanh nghiệp đã khó càng khó thêm vì chỉ mới 10 ngày trước phải gánh mức giá xăng dầu tăng 900 đồng/lít đến nay lại bị "bồi thêm” 1.100 đồng/lít. Xăng dầu tăng giá thì chắc chắn các mặt hàng đầu vào cũng tăng theo giá xăng.
Theo thống kê của Bộ Công thương, giá cả đầu vào tăng 13% trong khi đó giá bán không tăng, hàng tồn kho của doanh nghiệp chất đống… Thử hỏi, cứ tình trạng này doanh nghiệp xoay xở kiểu gì để sống? Đời sống người dân càng khó khăn hơn khi giá điện, gas, xăng dầu, viện phí, học phí… đều cùng nhau tăng chóng mặt
- Cứ đà tăng giá xăng dầu như hiện nay, liệu CPI và lạm phát có những biến động?
- Có thể khẳng định là năm nay Chính phủ đã thực hiện tốt việc kiềm chế lạm phát dưới 2 con số và chắc chắn một điều là lạm phát khó lên cao hơn. Riêng về chỉ số CPI vẫn đang đứng ở ngưỡng 5%, vì vậy cơ quan chức năng lấy đây là điều kiện an toàn để cho tăng giá nhiều mặt hàng nhiên liệu. Tuy nhiên, theo tôi tăng giá xăng dầu trong những thời điểm gần đây thì khó mà tác động đến giá cả các mặt hàng bởi hàng tồn kho nhiều, hàng Trung Quốc lại đang ồ ạt vào thị trường Việt Nam.
- Theo bà, trong thời "xăng dầu sôi sục” như hiện nay Nhà nước có nên chi Quỹ bình ổn xăng dầu cũng như giảm thuế nhập khẩu xăng dầu hay không?
- Từ đầu năm đến nay xăng dầu có 5 lần tăng giá và 5 lần giảm giá nhưng 5 lần tăng giá bao giờ cũng cao hơn 5 lần giảm giá. Cứ với mức tăng giá như hiện nay Nhà nước nên thực hiện Quỹ bình ổn, bởi Quỹ được lập ra là để khi nào xăng dầu tăng giá cao quá Nhà nước sẽ đưa ra. Trong lúc doanh nghiệp sản xuất ngắc ngoải, người dân điêu đứng thì không nên để Quỹ bình ổn "chết” hoặc trở thành một thứ vốn không lãi suất cho doanh nghiệp xăng dầu.
Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần thực hiện giảm thuế nhập khẩu xăng dầu vì thuế nhập khẩu xăng dầu hiện nay quá cao nên xảy ra tình trạng buôn lậu xăng dầu từ ngoài vào. Trong lúc "dầu sôi, lửa bỏng” giảm thuế nhập khẩu xăng dầu là điều đáng làm và nên làm. Nhà nước càng thu thuế nhập khẩu xăng dầu cao bao nhiêu thì đều "đổ” vào người dân, vì thực tế khi bán 1 lít xăng dầu doanh nghiệp đã tính tất tần tật chi phí vào trong đó.
- Nhà nước có nên giao quyền tự định giá cho các doanh nghiệp kinh doanh các sản phẩm độc quyền như điện, xăng dầu, thưa bà?
- Hai mặt hàng được Nhà nước cho độc quyền về giá đó là điện và xăng dầu, cụ thể: điện thì có 1 doanh nghiệp làm chủ, xăng dầu có 11 doanh nghiệp nhưng có 1 doanh nghiệp chiếm tỷ lệ xăng dầu là 63%. Cho nên, nếu cứ áp dụng theo cơ chế thị trường đối với 2 mặt hàng này thì thật là sai lầm bởi cơ chế thị trường chưa hình thành.
Trong khi đó, nếu xăng tăng giá, điện lại có điều kiện tăng giá hơn vì xăng dầu cũng là nguyên liệu đầu vào của ngành điện. Thời gian tới, điện sẽ vịn cớ vào giá xăng mà có thể tăng giá điện. Tôi nhận thấy rằng, Cục Quản lý giá đang đùn đẩy trách nhiệm cho ngành xăng dầu thay vì cơ quan này phải trả lời trước nhân dân về giá xăng dầu tăng quá cao.
- Thưa bà, vậy việc định giá xăng dầu nên thực hiện như thế nào cho phù hợp hay cứ áp dụng đúng theo Thông tư liên tịch giữa Bộ Tài chính và Bộ Công thương như hiện nay?
- Theo tôi, cơ quan quản lý nhà nước nên xem xét lại quyết định cho doanh nghiệp xăng dầu tăng giá trong phạm vi 10 ngày. Nếu cho tăng giá trong vòng 10 ngày thì phải căn cứ trên giá bình quân trong vòng 30 ngày. Ngoài ra, cơ quan quản lý quy định trong vòng 3 ngày sẽ trả lời doanh nghiệp về việc có chấp nhận cho tăng giá hay không là chưa đúng. Bởi, trong vòng 3 ngày cơ quan quản lý căn cứ vào đâu để tính đúng, tính đủ nhằm định giá mới. Cần có những quy định căn cơ hơn không thể kéo dài tình trạng đẩy thua thiệt về phía người tiêu dùng, còn doanh nghiệp thì cứ lạm dụng để tăng giá bán.
Giá xăng tăng 1.100 đồng mỗi lít
Taxi, vận tải 'đe' tăng giá theo xăng
(Đại Đoàn Kết)