Các công ty trên giấy (shell company) và tài khoản ngân hàng bí mật là những nguồn lực thiết yếu với những người muốn trốn thuế hoặc rửa tiền. Tuy nhiên, mạng lưới bí mật này đã bắt đầu rạn nứt vài năm gần đây, một phần nhờ các vụ điều tra có quy mô toàn cầu.
Hồ sơ Panama - báo cáo công bố cuối tuần trước của Hiệp hội Phóng viên Điều tra (ICIJ) cho thấy hãng luật Mossack Fonseca (Panama) đã giúp khách hàng tạo ra hơn 200.000 công ty ở nước ngoài. Quy mô của hoạt động này đến nay vẫn còn khiến người ta ngạc nhiên.
Nhiều lãnh đạo và cựu lãnh đạo các nước trên thế giới đã được đề cập trong báo cáo, làm dấy lên câu hỏi về nguồn gốc những khoản tiền bí mật. Nhiều người nổi tiếng và cá nhân giàu có trên thế giới cũng bị phát hiện có liên quan.
Luật pháp lỏng lẻo tại nhiều bang ở Mỹ đã hỗ trợ cho hoạt động né thuế. Ảnh: Reuters |
Các công ty trên giấy (shell company) chính là huyết mạch của hoạt động tài chính ngầm. Do chúng cho phép các cá nhân che giấu danh tính, hoạt động và nguồn tài chính đằng sau một thực thể kinh doanh vô danh. Dù cả Mossack Fonseca và Panama đều có trách nhiệm riêng trong sự việc này, trường hợp của họ cũng không phải là duy nhất.
Nhiều công ty ở Mỹ cũng đóng vai trò như Mossack Fonseca, có thể quy mô còn lớn hơn. Và họ đang thực hiện điều đó với sự hỗ trợ của các điều luật bảo mật tài chính lỏng lẻo.
Trên thực tế, một báo cáo gần đây của Tax Justice Network đã cho thấy Mỹ là nước có số vi phạm nhiều thứ ba thế giới khi nói đến trốn thuế và che giấu thông tin tài chính. Xếp hạng này chỉ đứng sau Thụy Sĩ và Hong Kong (Trung Quốc).
Vì các yêu cầu lỏng lẻo ở Delaware, Nevada và nhiều bang khác, lập một công ty trên giấy ở Mỹ còn dễ hơn nhiều các thiên đường trốn thuế nổi tiếng như Quần đảo Cayman hay British Virgin Islands. "Ở Delaware, số thông tin anh cung cấp để làm thẻ thư viện còn nhiều hơn để mở công ty", Tổ chức Liên minh Minh bạch tài chính (FTC) cho biết.
Lập công ty trên giấy không phải là điều phi pháp. Tuy nhiên, chúng có thể được dùng để chủ nhân né thuế hoặc thậm chí lừa đảo. Ví dụ, tập đoàn năng lượng Enron đã sử dụng các công ty này để che giấu khoản nợ khổng lồ, khiến họ có vẻ lời lãi hơn thực tế. Vụ lừa đảo này đã khiến các nhà đầu tư phải trả giá rất đắt khi Enron phá sản.
CNN cho rằng Mỹ có thể làm theo Anh và Pháp, tạo ra hệ thống đăng ký công khai chủ sở hữu của mỗi doanh nghiệp. Việc này có thể giúp bất kỳ ai, từ thành viên Quốc hội đến người dân, biết chính xác ai là người đứng sau các công ty trên giấy ở Mỹ. Nó cũng sẽ khiến việc lưu chuyển vốn từ các hoạt động ngầm trở nên khó khăn hơn. Quốc hội Mỹ cũng có thể thông qua một dự luật giúp giới chức thuế và tư pháp dễ dàng tiếp cận thông tin về chủ sở hữu các công ty này.
Các cơ chế tài chính ngầm này không chỉ làm tăng hoạt động tội phạm và né thuế, mà còn gây ra hậu quả lâu dài đáng lo ngại hơn. Đó là giảm niềm tin của người dân vào Chính phủ. Tại Mỹ, luật pháp lỏng lẻo đã khiến nhiều người dân cho rằng pháp luật không viết ra để dành cho họ.
Hôm thứ Hai, Mỹ cũng là một trong những quốc gia cho biết sẽ nghiên cứu báo cáo của ICIJ. Do theo điều tra của tổ chức này, hơn 1.000 công ty Mỹ, chủ yếu thành lập tại Nevada và Wyoming từ năm 2001, có liên quan đến hãng luật Panama. Tuy nhiên, các công ty này đến nay vẫn chưa bị giới chức tài chính Mỹ sờ gáy.
Hà Thu (theo CNN/USA Today)