Với 50 lượt phát biểu, cùng với hồi đáp của 3 vị Bộ trưởng tham gia trực tiếp vào việc xây dựng đề án (Bộ trưởng Tài chính, Kế hoạch & Đầu tư và Thống đốc Ngân hàng), Quốc hội đã kết thúc ngày thảo luận về đề án Tái cơ cấu nền kinh tế với những ý kiến được Phó chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá là “hay, chất lượng, nhiều ý tưởng mới”.
Nhiều đại biểu cho rằng đề án tái cơ cấu mới chỉ chú ý đến công nghiệp - dịch vụ. Ảnh: AFP |
Ý tưởng về một đề án tổng thể về tái cơ cấu nền kinh tế đã được một số đại biểu Quốc hội để xuất ngay từ những năm 2008 - 2009, sau khi cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu nổ ra. Tuy nhiên, Quốc hội chỉ chính thức yêu cầu Chính phủ thực hiện tại kỳ họp thứ hai, khóa XIII vào cuối năm 2011. Đề án này sau đó đã được Chính phủ xây dựng, lấy ý kiến và trình thường vụ Quốc hội tháng 4/2012. Tại kỳ họp này, các đại biểu cũng đã cho ý kiến tại tổ về đề án vào ngày 24/5 trước khi thảo luận tại hội trường trong ngày 8/6. |
Trong hầu hết phát biểu của 28 đại biểu trong phiên buổi sáng, bài toán chi phí được đặt ra. Nhiều đại biểu liệt kê những chi phí rất cụ thể như tiền hỗ trợ doanh nghiệp bị thu hẹp sản xuất, di dời khỏi khu công nghiệp, đổi mới dây chuyền công nghệ, hỗ trợ người lao động bị mất việc làm… Ngay cả việc tái cơ cấu ngân hàng cũng cần những nguồn lực rất lớn.
Theo ý kiến của nhiều nhiều đại biểu, các chi phí này hầu như chưa được đề cập trong đề án. Thậm chí như đại biểu Cao Sĩ Kiêm, cơ quan soạn thảo đã cố tình “phớt lờ” vấn đề chi phí, giải thích rằng nguồn lực này có thể được “sinh ra” trong quá trình thực hiện. “Giải thích này tôi không hiểu”, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước bình luận.
Đại biểu Cao Sĩ Kiêm cho rằng đề án cố tình "lờ" chi phí. Ảnh: Hoàng Hà |
Cùng với câu chuyện chi phí, theo ý kiến của nhiều đại biểu, không ít khu vực quan trọng của nền kinh tế như nông nghiệp - nông thôn, kinh tế biển… còn chưa được đề cập hoặc chưa có chỗ đứng xứng tầm. “Dường như chúng ta đang quá băn khoăn về mục tiêu trở thành nước công nghiệp vào năm 2020 mà thiếu quan tâm đến phát triển nông - lâm - ngư nghiệp”, đại biểu Nguyễn Tấn Tuân nhận xét.
Tuy vậy, phần được chờ đợi nhất trong phiên thảo luận chính là những hồi đáp của cơ quan soạn thảo cũng đã phần nào đáp ứng được kỳ vọng của các đại biểu khi lần lượt Thống đốc Ngân hàng Nhà nước - Nguyễn Văn Bình, Bộ trưởng Tài chính - Vương Đình Huệ và Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư - Bùi Quang Vinh lần lượt đăng đàn.
Ngay sau phần trả lời của Thống đốc Nguyễn Văn Bình với lời hứa xử lý xong các ngân hàng yếu kém trong năm 2012, Bộ trưởng Tài chính Vương Đình Huệ cũng có một giải thích khá cặn kẽ về nguồn lực tài chính có thể được sử dụng trong quá trình tái cơ cấu kinh tế, nhất là tái cơ cấu doanh nghiệp.
Cụ thể, người đứng đầu ngành tài chính đã chỉ ra 4 nguồn có thể được sử dụng trong quá trình này, bao gồm Quỹ Hỗ trợ đổi mới sắp xếp doanh nghiệp (hiện được thu từ 7 nguồn, có thể chi để cấp vốn điều lệ cho doanh nghiệp), công ty mua bán nợ (DATC), bán vốn cho cổ đông nước ngoài và vốn ODA. “Vừa rồi Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) có cam kết cho Việt Nam vay 600 triệu USD vốn với lãi suất chỉ 0,5% một năm, với thời hạn 30 năm. Vừa rồi đã dùng 120 triệu USD để tái cơ cấu Tập đoàn Sông Đà”, ông Huệ lấy ví dụ.
Trong khi đó, theo Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư - Bùi Quang Vinh, do yêu cầu thực hiện gấp rút, cộng với yêu cầu khái quát thành một đề án ở tầm chiến lược nên Bộ và Chính phủ chỉ chủ trương xây dựng như một “mô hình khung, mang tính tổng thể, không sa đà và chi tiết”. Sau khi được Quốc hội, cho ý kiến, Chính phủ sẽ tiếp thu, đồng thời cho các ngành, địa phương tham gia trực tiếp vào việc xây dựng, triển khai nhiệm vụ tái cơ cấu của riêng mình.
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cũng chia sẻ quan điểm cho rằng trong quá trình tái cơ cấu, vấn đề thể chế được xem là khâu quan trọng nhất, có hàng loạt văn bản, quy phạm pháp luật cần sửa đổi. Ông cũng cho rằng không có chuyện nông nghiệp, kinh tế biển… bị gạt sang bên lề trong quá trình tái cơ cấu mà các nội dung này sẽ được các cơ quan chức năng xây dựng chi tiết trong các giai đoạn sau.
Phát biểu kết luận phiên làm việc, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá cao đề án được Chính phủ chuẩn bị cũng như đóng góp của các đại biểu. Phó chủ tịch yêu cầu Chính phủ tích cực tiếp thu để hoàn thành đề án, đưa vào thực hiện. Do Quốc hội đã có nghị quyết về phát triển kinh tế - xã hội năm 2012 với nhiều điểm tương đồng với đề án nên sẽ không có một nghị quyết riêng về vấn đề này. Tuy nhiên, cơ quan lập pháp cũng sẽ có kết luận vào cuối kỳ họp, đồng thời yêu cầu Chính phủ kể từ năm 2013, sẽ báo cáo thường niên về vấn đề này, cùng với các nội dung về kinh tế - xã hội.
12 nhóm giải pháp tái cơ cấu nền kinh tế
1. Nâng cao chất lượng các quy hoạch, gắn chiến lược với quy hoạch và kế hoạch, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước đối với quy hoạch phát triển.
2. Tái cơ cấu thị trường tài chính, ổn định vững chắc kinh tế vĩ mô, thúc đẩy, hỗ trợ tái cơ cấu ngành và vùng kinh tế, góp phần tăng trưởng bền vững.
3. Tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả kinh tế-xã hội của đầu tư nhà nước.
4. Tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước, đồng thời, nâng cao chất lượng doanh nghiệp tư nhân và đầu tư nước ngoài.
5. Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, cải thiện môi trường kinh doanh để huy động tối đa và không ngừng nâng cao hiệu quả đầu tư.
6. Đổi mới chế độ ưu đãi, khuyến khích đầu tư, cơ chế quản lý đầu tư nhằm thu hút và định hướng đầu tư tư nhân trong nước và nước ngoài đầu tư phát triển các ngành, nghề ưu tiên phát triển.
7. Thực hiện các chương trình đồng bộ hỗ trợ phát triển các cụm sản xuất liên ngành đối với các sản phẩm ưu tiên phát triển, đặt dưới sự chỉ đạo tập trung, thống nhất từ trung ương (về mục tiêu, nguồn lực, cơ chế và cách thức thực hiện, theo dõi, đánh giá và bổ sung, điều chỉnh...) nhằm tăng hàm lượng khoa học, tăng tỷ lệ giá trị nội địa và nâng cao năng lực cạnh tranh.
8. Phát huy lợi thế của từng vùng, chuyển đổi và hình thành cơ cấu vùng kinh hợp lý, đa dạng về ngành, nghề và trình độ phát triển.
9. Đổi mới phương thức tổ chức sản xuất nông nghiệp theo hướng tăng quy mô sản xuất, tập trung chuyên canh, áp dụng kỹ thuật sản xuất hiện đại, nâng cao năng suất lao động và chất lượng sống ở khu vực nông thôn.
10. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tạo điều kiện thuận lợi cho tái cơ cấu kinh tế.
11. Phát triển khoa học, công nghệ.
12. Giải quyết tốt các vấn đề môi trường và xã hội.
Nhật Minh