Chế biến cá tra xuất khẩu tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu thủy sản AFA. |
Vừa qua, Chi hội nghề cá phường Vĩnh Mỹ, thị xã Châu Đốc kiến nghị lên UBND tỉnh và Hiệp hội thủy sản yêu cầu can thiệp điều chỉnh giá mua của doanh nghiệp. Theo ông Huỳnh Hồng Pha, Chủ nhiệm hợp tác xã thủy sản Phát Đạt, trực thuộc chi hội phườngVĩnh Mỹ, thị xã Châu Đốc, trong cuộc họp ngày 12/4 tại nhà máy, đại diện của công ty cam kết sẽ mua cá của người nuôi là 11.800 đồng/kg, không hạ thấp nữa. Tuy nhiên thực tế sau đó, công ty này mua chỉ từ 10.700 đồng đến 11.000 đồng.
Trao đổi với VnExpress, ông Nguyễn Thừa Bửu, Giám đốc kỹ thuật công ty Nam Việt cho rằng, hiện nay người dân nuôi cá không đúng tiêu chuẩn, chất lượng nên nhà máy không thể mua giá cao hơn, mà căn cứ theo thị trường. Công ty chỉ mua cá có chất lượng tốt, không bị bệnh, vì vậy, phải lấy mẫu cá về xét nghiệm, đạt tiêu chuẩn mới đồng ý mua. Theo ông Bửu, một số mẫu xét nghiệm có dư lượng thuốc kháng sinh trong cá cao hơn mức quy định, nên giá cá xuống thấp.
Giải thích này của ông Bửu không được người nuôi cá đồng tình. Ông Lê Văn Nghĩa, chủ bè cá ở Châu Đốc cho rằng, cá của ông đã được xét nghiệm đầy đủ, các mẫu đều đạt yêu cầu nhưng giá cũng không cao hơn. Thậm chí, một số hộ nuôi cá phải đóng tiền xét nghiệm trước cho công ty 300.000 đồng/mẫu, còn chuyện mua hay không thì chưa biết. Ông Nghĩa thắc mắc, nếu cá có dư lượng thuốc kháng sinh cao hơn quy định thì không thể xuất khẩu được, tại sao doanh nghiệp vẫn mua và lấy cớ này để ép giá?
Theo Hiệp hội thủy sản An Giang, giá cá tra thành phẩm xuất khẩu trong thời gian này không hề giảm. Cá phi lê loại 2, loại 3 vào thị trường châu Âu như Bỉ, Đức, Thụy Sĩ, Hy Lạp đều trên 3 USD/kg. Ở thị trường châu Á, cá tra phi lê loại 1 từ 2,93 USD đến 3,74 USD/kg. Nhưng, để tìm kiếm khách hàng mới, một số doanh nghiệp đã chào bán giá chỉ 2,6 USD/kg cá phi lê. Ông Lê Chí Bình, Phó chủ tịch Hiệp hội thủy sản An Giang cho biết, việc đơn phương giảm giá bán này buộc các doanh nghiệp khác phải hạ giá theo, nên đã tạo ra một mặt bằng giá xuất mới tại châu Âu thấp hơn giá đã xuất trong vài tháng trước 10-15%. "Sự giảm giá xuất này đã đè giá mua nguyên liệu hiện nay xuống thấp hơn giá thành", ông Bình nói.
Theo tính toán của Hiệp hội thủy sản An Giang, để có được 1 kg cá phi lê phải mất 3 kg cá nguyên liệu. Nếu theo mức giá 2,6 USD thì giá mua 1 kg cá nguyên liệu không thể vượt 10.000 đồng. Các doanh nghiệp khác bắt đầu đua nhau thu mua cá nguyên liệu với mức tính toán này. Lập luận của các doanh nghiệp là "bán rẻ thì phải mua rẻ", nên từ đầu tháng 4 đến nay, giá cá nguyên liệu mà các nhà máy thu mua đã giảm từ 12.000-12.500 đồng/kg xuống còn 8.500-11.000 đồng/kg.
Không chỉ bán cá với giá thấp, người nuôi còn phải chấp nhận phương thức thanh toán trả chậm, chịu thêm lãi suất của ngân hàng. Ông Nguyễn Văn Sơn, Chi hội trưởng chi hội nghề cá Hưng Thái, huyện An Phú cho biết, trước đây, khi ký hợp đồng bán cá, người nuôi được ứng trước 15% số tiền, sau 10 ngày hoặc nửa tháng sẽ lấy hết phần còn lại. Nhưng hiện nay, nhiều hộ nuôi cá phải bán thiếu và chịu trả chậm trong vòng từ 1 đến 2 tháng thì nhà máy mới mua. Ông Trần Văn Sơ, tổ 14, ấp Vĩnh Chánh 2, xã Vĩnh Nguơn, thị xã Châu Đốc bán 2 bè cá khoảng gần 200 tấn, nhưng hơn 1 tháng nay ông chỉ nhận lắt nhắt mỗi lần vài chục, lần nhiều thì vài trăm triệu đồng, đến nay vẫn chưa nhận đủ. Chính vì cách trả chậm như vậy nên ông không đủ để trả số tiền đã vay ngân hàng. Ông Hà Văn Ấn, chủ bè cá ở xã Đa Phước, huyện An Phú có 1 bè cá nuôi đã 9 tháng mà vẫn chưa thể bán. Ông Ấn cho biết, vừa qua có kêu người đến mua nhưng họ bảo phải 2 tháng mới trả tiền nên ông đành để vậy.
Về chuyện chậm thanh toán cho người nuôi, ông Võ Thanh Tuyến, Phó giám đốc công ty TNHH Tuấn Anh, cho biết do hàng xuất chậm nhưng công ty vẫn phải mua cá nguyên liệu vào để sản xuất, nên không kịp trả ngay tiền cho bà con như trước đây. Theo ông Tuyến, đây là tình hình chung của các doanh nghiệp thu mua cá tra trong thời điểm này.
Liên quan đến vấn đề giá cá nguyên liệu xuống thấp, ông Võ Thanh Tuyến cho rằng, do lượng người nuôi tăng đột biến nên không thể kiểm soát chất lượng cá. Hiện nay cá phi lê xuất khẩu chia thành 3 màu trắng, vàng nhạt, vàng, và giá cá sẽ do các màu này quy định. Cá màu trắng có giá tốt nhất (giá loại 1). Theo ông Tuyến, châu Âu là thị trường chủ yếu, nhưng quý 1 năm nay một số doanh nghiệp bị cấm nhập mặt hàng này vào nên số doanh nghiệp còn lại càng làm gắt hơn về chất lượng cá, gây nên một cú sốc về giá.
Việt Hòa