Tại buổi Hội nghị về hợp tác sản xuất, tiêu thụ đường niên vụ 2012-2013 do Hiệp hội mía đường Việt Nam tổ chức sáng nay tại TP HCM, ông Trịnh Minh Châu, Phó chủ tịch Hiệp hội cho biết, ngành mía đường Việt Nam dự báo sản lượng 2012-2013 là trên 1,5 triệu tấn, trong đó chủ lực là đường luyện và đường trắng đồn điền.
Riêng đường luyện, tính đến thời điểm hiện nay, 9 nhà máy lớn trong tổng số 40 nhà máy, đã sản xuất được hơn 730.000 tấn. Trong đó, có gần 490.000 tấn đường tinh luyện hảo hạng RE và 240.900 tấn đường tinh luyện tiêu chuẩn RS. Bên cạnh đó, các nhà máy sản xuất đường trắng đồn điền xấp xỉ 50% tổng sản lượng còn lại. Đây là loại đường có độ màu bé hơn 80 Icumsa, dùng để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trực tiếp hoặc cho một số nhà máy chế biến thực phẩm, nước giải khát.
Các chuyên gia ngành đường cho rằng giá đường nội bằng hoặc thấp hơn giá nhập khẩu là không thể. Ảnh: Lệ Chi. |
"Với sản lượng đường này, căn cứ vào nhu cầu thực tế của cả nước thì trong niên vụ này Việt Nam sẽ thừa khoảng 200.000 tấn đường. Thế nhưng, hiện các doanh nghiệp tiêu thụ vẫn kêu thiếu và xin hạn ngạch nhập gần 390.000 tấn. Vậy đâu là nguyên nhân gây ra sự bất cập này? ", ông Châu đặt vấn đề và cho biết đây là lần đầu tiên Hiệp hội tổ chức hội nghị để lắng nghe ý kiến của các nhà tiêu thụ đường để tìm ra tiếng nói chung.
Chia sẻ thực trạng trên, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Bibica, ông Trương Phú Chiến cho rằng, hiện nay cung lớn hơn cầu nhưng vẫn gặp một trở ngại lớn là giá đường nội biến động mạnh. Theo ông Chiến, giá đường nội đầu vụ đến cuối vụ tăng tới 50%, gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Theo ông Chiến, Hiệp hội mía đường cùng doanh nghiệp sản xuất cần đảm bảo sự ổn định của giá cả trong năm. Ngoài ra, việc ký kết hợp đồng và đặt tiền cọc nên chiếm tỷ lệ nhỏ chứ không nên bắt đóng tiền mặt nhiều như hiện nay. "Nếu làm được điều này thì doanh nghiệp sản xuất đường và tiêu thụ sẽ có tiếng nói chung", ông Chiến bộc bạch.
Trong khi đó, Đại diện Công ty Chương Dương nhấn mạnh, đối với doanh nghiệp tiêu thu đường thì giá cả và chất lượng là ưu tiên số một. Thế nhưng, chính các nhà sản xuất đường trong nước luôn tạo ra sự bất ổn thông qua việc găm hàng, đẩy giá cao, nguồn cung không ổn định…" Đây là nguyên nhân khiến doanh nghiệp tiêu thụ thích nhập đường ngoại (vì giá rẻ hơn) và cơ hội cho đường lậu tràn vào Việt Nam", bà này nhấn mạnh.
Các công ty khác như Tân Hiệp Phát, Coca Cola, Netsle Việt Nam... cũng cho biết hàng năm tiêu thụ 30.000-60.000 tấn đường nhưng rất ít nhà máy trong nước đáp ứng được nhu cầu này vì chất lượng không đảm bảo và giá cả quá cao.
Trước những băn khoăn về giá đường nội cao hơn giá nhập khẩu, ông Nguyễn Văn Lộc, Tổng giám đốc Công ty đường Biên Hòa thừa nhận, đây là thực tế có thật. Tuy nhiên, theo ông Lộc, không chỉ Việt Nam mà ngay cả nhiều nước khác trên thế giới cũng có chung tình trạng này.
Chi phí nguyên liệu đăt đỏ nhưng chiếm 80% khiến giá đường trong nước đăt đỏ. Ảnh: Lệ Chi |
Ông Lộc dẫn chứng, hiện Việt Nam đã nhập của Thái Lan khoảng 25.000 tấn đường với giá 600 USD một tấn. Nhưng đây là giá xuất sang các nước khác, còn ngay tại nước họ giá đường luôn cao hơn mức này.
"Do đó, doanh nghiệp tiêu thụ cũng khó yêu cầu giá đường trong nước phải bằng hoặc thấp hơn giá nhập khẩu, vì điều này là không thể", ông Lộc nói.
Đồng quan điểm, ông Đỗ Thanh Liêm, Chủ tịch hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần đường Khánh Hòa cho rằng, để giá đường nội bằng với giá nhập khẩu là rất khó. Vì giá nhập đường hiện nay được hưởng lợi từ cơ chế "méo mó' của cơ quan quản lý.
Đại diện Công ty Bourbon Tây Ninh thì chỉ ra chi phí của ngành đường quá lớn khiến giá thành cao. Đại diện này than, được tiếng là do Nhà nước bảo hộ, nhưng “có tiếng mà không có miếng”. Trong khi các loại cây trồng khác như lúa, cây lâm nghiệp nhận được sự hỗ trợ như cho nông dân vay vốn với lãi suất thấp, hỗ trợ giống, phân bón,... thì sự hỗ trợ cho người trồng mía gần như bằng 0. Chủ yếu vẫn do doanh nghiệp sản xuất tự thân vận động bao tiêu gần 100% đầu ra cho người trồng mía để giữ vùng nguyên liệu.
Chính thực trạng vùng nguyên liệu được đầu tư dàn trải, manh mún, hiệu suất thấp nên mức giá thu mua mía tươi trung bình hiện nay của Việt Nam cao hơn Thái Lan gần 20 USD một tấn, và thuộc hàng cao nhất thế giới. Con số này không thể thấp hơn, vì liên quan đến cuộc sống của hàng triệu người trồng mía. Giá nguyên liệu cao nên giá thành sản phẩm cao và ít có tính cạnh tranh.
“Thời gian qua, Hiệp hội đã liên tục đề nghị các thành viên khuyến cáo người trồng mía tăng năng suất, bằng cách thay đổi phương thức và canh tác, kết hợp giống mới. Nhưng ngành mía đường nội địa muốn khởi sắc cần có chính sách nhất quán từ công tác điều hành tới chủ trương phát triển của Nhà nước", ông này nói.
Về chất lượng đường trong nước, lãnh đạo các nhà máy đều khẳng định đáp ứng được tất cả các tiêu chuẩn của đơn vị tiêu thụ. Ông Lê Văn Thanh, Tổng giám đốc Công ty mía đường Lam Sơn cho biết, trong nhiều năm qua, công ty đã cung cấp được số lượng đường cho các Công ty lớn như Coca Cola, Pessi với yêu cầu chất lượng đường cao.
"Do đó, các đơn vị tiêu thụ đường không nên băn khoăn nhiều về chất lượng, chỉ cần đưa ra tiêu chuẩn cụ thể cho nhà sản xuất thì hai bên sẽ có tiếng nói chung", ông Thanh chia sẻ.
Đại diện Công ty NIVL cũng cho biết đường tinh luyện sản xuất ra đảm bảo về chất lượng và đã xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài. "Ngoài tiêu chuẩn chung về độ màu lớn hơn 30%, hiện NIVL đang cố vượt tiêu chuẩn, cố gắng rút xuống 10% thậm chí 6-8%.
Tổng giám đốc Công ty cổ phần mía đường Cần Thơ, Chủ tịch Hiệp hội mía đường Việt Nam Nguyễn Thành Long đúc kết, để giải bài toán về chất lượng, Việt Nam nên thống nhất lại một tiêu chuẩn chung. Muốn vậy phải có sự bàn bạc kỹ giữa nhà sản xuất và tiêu dùng.
Xoay quanh vấn đề giá, ông Long cho rằng, bên bán và mua đều mong có lợi nhuận cao nhất. Vì vậy, các bên nên hy sinh một phần lợi nhuận để có tiếng nói chung nhằm thực hiện tốt chiến lược "Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam". Theo đó, nhà sản xuất và tiêu dùng có thể thỏa thuận giá từng tháng hoặc từng quý và điều chỉnh phù hợp với diễn biến thị trường.
"Bản thân Hiệp hội cũng đã kiến nghị với Bộ công thương về giá chuẩn, chỉ tiêu chất lượng chuẩn. Vấn đề là chờ sự chấp thuận của Chính phủ", ông Long cho biết.
Lệ Chi