Ông Trương Thanh Phong, Tổng giám đốc Vinafood II kiêm Chủ tịch Hiệp hội Lương Thực (VFA), không ít lần nói với báo chí rằng thế mạnh của VN là gạo trắng thì cứ phát triển gạo trắng, không nên chen chân vào gạo thơm vì không phải là đối thủ của Thái Lan.
Hoạt động mua bán gạo trên thị trường quốc tế đang gia tăng sau khi có tin Philippines cần nhập trên 2 triệu tấn gạo. Indonesia có thể hủy kế hoạch xuất khẩu 2 triệu tấn gạo nếu hạn hán kéo dài. Đây cũng là nguyên nhân khiến rất nhiều môi giới, trung gian đang trả giá gạo của VN với mức 320-350 USD mỗi tấn đối với gạo 3% (loại gạo có phẩm chất cao của VN với mục đích chính là thăm dò).
Tuy nhiên, có một nghịch lý trên thị trường là năm nay gạo Thái Lan đang có những bất ổn trong nước khó "làm chủ" thị trường gạo, nhưng hiện giá gạo của ta vẫn chưa hẳn là được giá… Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thọ Trí - Phó chủ tịch VFA: "Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đang nhích lên chứ không xuống, song nếu không tính Myanmar thì giá gạo của Việt Nam đang được xuất khẩu với mức giá thấp nhất trên thị trường thế giới".
Nghịch lý ở chỗ, Việt Nam được xem là đang có tác động lớn đến thị trường gạo, không chỉ bởi Việt Nam xuất khẩu lượng gạo lớn thứ hai thế giới, mà còn do, Thái Lan - nước xuất khẩu lớn nhất - vẫn chưa bán ra số lượng lớn gạo tồn kho vì chính phủ nước này vẫn muốn giữ giá gạo Thái ở mức cao. Từ nay đến cuối năm, giá gạo Thái luôn cao hơn giá gạo của Việt Nam, với mức quá chênh lệch là 160 USD mỗi tấn.
Giao sư, tiến sĩ Võ Tòng Xuân, Nguyên Hiệu trưởng trường Đại học An Giang, đồng thời là nhà khoa học nổi tiếng Đông Nam Á về lúa gạo, thường nói rằng nông dân Việt Nam làm ăn cá thể mạnh ai nấy làm, cho nên dù có cùng cánh đồng nhưng quá nhiều giống lúa. Để giải quyết bài toán này, theo ông Xuân, doanh nghiệp xuất khẩu gạo cần chung lưng với nông dân tạo được vùng nguyên liệu đủ lớn để có thể chủ động về sản lượng. Có vậy sẽ tạo được thương hiệu cho gạo Việt Nam bởi chủ động được chất lượng gạo đồng đều, thuần chủng.
Hiện nay, nông dân đã trồng nhiều giống lúa chất lượng cao, nhưng khi mua lúa, thương lái cũng như doanh nghiệp sợ tốn kém không phân loại ngay từ đầu để các loại chung với nhau. Khi xuất khẩu, các nước thường tính giá theo tỷ lệ tấm, không có giá riêng. Không như Thái Lan, họ chọn một số giống lúa đặc sản trồng để xuất khẩu riêng, tuy sản lượng thấp nhưng bù lại họ xuất được giá cao, tạo được tiếng gạo Thái ngon.
Thương hiệu gạo Việt Nam trên thế giới hầu như chưa có để có thể tạo thế cạnh tranh về giá. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bùi Bá Bổng nhìn nhận gạo Việt Nam vẫn thua Thái Lan trong khâu chế biến. Nông dân chỉ mong bán được giá cao, nhưng vì khâu thu mua, tồn trữ, chế biến không làm tốt nên gạo Việt Nam còn đứng thứ hạng sau. Vì vậy, cần phải có kho chứa để mua lúa gạo của dân; doanh nghiệp phải có lượng gạo trong kho ít nhất bằng 50% lượng gạo trong hợp đồng xuất khẩu.
(Theo Báo Công Thương)