Trong báo cáo tài chính soát xét 6 tháng đầu năm của Công ty cổ phần vận tải biển Hải Âu (SSG), kiểm toán lưu ý đến việc SSG đã ghi nhận chênh lệch tỷ giá theo hướng dẫn tại Thông tư số 201/2009/TT-BTC. Việc ghi nhận này khác biệt so với Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 10 (VAS 10). Vì nếu ghi nhận theo VAS 10, lợi nhuận chưa phân phối của SSG là âm 9,6 tỷ đồng, chứ không phải đạt 583 triệu đồng.
Không riêng SSG, Công ty cổ phần Long Hậu (LHG) và một số doanh nghiệp khác cũng dựa trên những hướng dẫn từ Thông tư 201/2009/TT-BTC để ghi nhận lãi/lỗ từ chênh lệch tỷ giá đánh giá lại. Chính điều này dẫn đến phía kiểm toán có những lưu ý tương tự đối với báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Vẫn có những khác biệt trong cách hiểu và ghi nhận số liệu báo cáo tài chính giữa doanh nghiệp và kiểm toán.
Lãi lỗ từ chênh lệch tỷ giá, cách thức trích lập dự phòng là các lưu ý mà doanh nghiệp bị kiểm toán cần rõ ràng. Ảnh minh họa. |
Kiểm toán cũng đưa ra nhiều ý kiến lưu ý liên quan đến cách thức trích lập dự phòng của doanh nghiệp. Chẳng hạn, kiểm toán lưu ý khoản phải thu khách hàng trị giá 28 tỷ đồng từ Công ty cổ phần dầu khí Vũng Tàu (PMS) đã quá hạn, nhưng PMS vẫn chưa trích lập dự phòng. PMS cho rằng, khoản phải thu này không bị tổn thất do khách hàng đã cam kết trả nợ. Vì thế, PMS không trích lập dự phòng. Đây cũng là lập luận mà ban giám đốc Công ty cổ phần cung ứng và dịch vụ kỹ thuật hàng hải (MAC) đưa ra để lý giải vì sao MAC chưa trích dự phòng cho những khoản phải thu quá hạn.
Trong hoạt động đầu tư góp vốn của doanh nghiệp, kiểm toán cũng có những động tác “soi” kỹ lưỡng. Đơn cử, kiểm toán lưu ý đến khoản đầu tư góp vốn giữa Công ty cổ phần Viễn Liên (UNI) và bà Lê Mộng Huyền (không phải thành viên Công ty). Đây là khoản hợp tác đầu tư tài chính trị giá 33,5 tỷ đồng, chiếm 35,36% vốn ở UNI, nhưng UNI giao phó mọi hoạt động cho bà Huyền. 6 tháng đầu năm 2012, UNI chưa phát sinh lãi từ khoản đầu tư này. Cuối năm nay là thời hạn chấp dứt hợp đồng, nhưng khoản hợp tác này lại không có gì đảm bảo.
Kiểm toán cũng nêu lưu ý về cách thức ghi nhận chi phí ở một số doanh nghiệp. Ở Công ty cổ phần Lilama 7 (LM7) là lưu ý về phân bổ chi phí lãi vay. Mặc dù một số hạng mục công trình do Công ty thi công đã hoàn thành, nhưng giữa chủ đầu tư và nhà thầu chưa nghiệm thu khối lượng hoàn thành, nên LM7 vẫn phải phân bổ chi phí lãi vay. Tại thời điểm 30/6, số dư khoản mục “chi phí lãi vay chờ phân bổ" của LM7 là 2,57 tỷ đồng. Hay kiểm toán lưu ý Công ty cổ phần vang Thăng Long (VTL) đã không ghi nhận chi phí lãi vay và chi phí bán hàng vào chi phí trong kỳ, mà phản ánh vào khoản mục “chi phí trả trước ngắn hạn” để kết chuyển chi phí trong 6 tháng cuối năm.
Rõ ràng, mỗi doanh nghiệp bị kiểm toán lưu ý đều có vấn đề đáng quan tâm. Tuy nhiên, ông Nguyễn Phan Xuân Thủy, Tổng giám đốc Công ty tư vấn và Kiểm toán Gia Cát cho rằng, nhà đầu tư không nên lo lắng khi nhìn thấy một báo cáo tài chính có lưu ý từ phía kiểm toán. Bởi những vấn đề được lưu ý nêu trên không phải trọng yếu và không làm thay đổi bản chất báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Giả sử số liệu báo cáo tài chính của doanh nghiệp phải điều chỉnh theo lưu ý của kiểm toán, thì mức độ khác biệt cũng không ảnh hưởng nhiều đến kết quả đã công bố.
Mặc dù vậy, từ thực tế ngày càng nhiều báo cáo tài chính bị kiểm toán lưu ý, giới chuyên gia nhận xét, vẫn còn những khoản mục chưa rõ ràng, dẫn đến khác biệt trong cách hiểu và ghi nhận số liệu báo cáo tài chính giữa doanh nghiệp và đơn vị kiểm toán. Mỗi bên đều có những cơ sở và lý lẽ riêng. Vì thế, trong nhiều trường hợp, mức độ khác biệt được chấp thuận. Nhiệm vụ của kiểm toán viên là lưu ý để nhà đầu tư xem xét thêm.
Ngoài ra, nếu kiểm toán viên không được cung cấp đầy đủ các bằng chứng thuyết phục, kiểm toán cũng có quyền đưa ý kiến lưu ý. Lưu ý này sẽ được nâng lên thành “ý kiến ngoại trừ” hay “không ý kiến” nếu kiểm toán viên xét thấy khác biệt nghiêm trọng, xảy ra ở những vấn đề quan trọng, có thể đưa đến những thay đổi lớn về kinh doanh, về dòng tiền… ở doanh nghiệp. Trong những trường hợp này, nhà đầu tư được gián tiếp khuyến cáo phải hết sức lưu ý khi đọc, cũng như tin vào các con số trong báo cáo tài chính, dù đã có soát xét hay kiểm toán.
Theo Đầu tư chứng khoán