- Thời gian qua, thị trường chứng khoán xuất hiện một số trường hợp doanh nghiệp bất ngờ thay đổi số liệu lợi nhuận, doanh thu một cách bất thường và chỉ trong một thời gian ngắn. Theo ông, tại sao lại có những sự thay đổi này?
- Trên thực tế, việc doanh nghiệp thay đổi số liệu lợi nhuận, doanh thu trong một thời gian ngắn là hoàn toàn có thể xảy ra. Chẳng hạn, nếu doanh nghiệp mở rộng hoạt động ra ngoài lĩnh lực sản xuất kinh doanh chính và trong một giai đoạn nhất định, có thể phải chịu tác động lớn từ những mảng này.
Nhà đầu tư nên theo dõi kỹ báo cáo tài chính để xác định nguồn gốc lợi nhuận doanh nghiệp. Ảnh: N.M |
Bên cạnh đó, do hoạt động sản xuất - kinh doanh trong nước, về cơ bản, đã hội nhập với kinh tế thế giới, nên những biến động về giá cả, tỷ giá, chính sách thị trường sẽ ảnh hưởng tới chi phí và lợi nhuận của doanh nghiệp một cách tương đối trực tiếp và bất ngờ.
Tuy vậy, theo quan sát, phần lớn những thay đổi đột biến về doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp trong thời gian qua, như lãi ít thành lãi nhiều, từ lỗ chuyển sang lãi đều là do vấn đề hạch toán. Các quy định về vấn đề này hiện vẫn còn khá nhiều nhiều lỗ hổng. Do đó, việc hạch toán hay không hạch toán một khoản lợi nhuận tại từng thời điểm nhiều khi rất khó xác định.
- Nói như vậy tức là doanh nghiệp sẽ có khả năng lựa chọn những khoản lỗ - lãi sẽ được công bố vào thời điểm nào. Mục đích của việc làm này là gì?
- Mặc dù việc công bố thông tin, trong đó có báo cáo tài chính của doanh nghiệp niêm yết, đã được quy định trong luật chứng khoán và các văn bản hướng dẫn sau đó nhưng việc doanh nghiệp “để dành” kết quả kinh doanh, chưa công bố, thực tế vẫn diễn ra.
Họ làm việc này chủ yếu là do muốn có báo cáo tài chính tốt vào đúng thời điểm. Doanh nghiệp nào cũng muốn báo cáo tài chính tốt để thuyết phục nhà đầu tư tin vào triển vọng của công ty trong tương lai. Báo cáo tốt cũng là điều kiện để doanh nghiệp huy động vốn dễ dàng hơn.
- Để “chỉnh” mức lợi nhuận trong báo cáo, trong một số trường hợp, doanh nghiệp đã sử dụng giá hạch toán (giá kế hoạch) thay vì giá thực tế của nguyên liệu, sản phẩm để tính toán. Điều này có hợp lý hay không?
- Điều này rõ ràng là không hợp lý vì giá kế hoạch là mức giá mà doanh nghiệp dự kiến trong tương lai. Nó không phản ánh đúng giá trị thực tại từng thời điểm. Vì vậy nếu dùng giá kế hoạch thay cho giá thực tế thì doanh thu và chi phí của doanh nghiệp sẽ không được phản ánh đúng. Báo cáo tài chính được lập từ những dữ kiện này sẽ không chính xác.
- Bên cạnh những đột biến về kết quả kinh doanh, hiện tượng doanh nghiệp chậm công bố báo cáo tài chính cũng khá phổ biến. Điều này liệu có liên quan đến việc “chế biến” báo cáo tài chính hay không?
- Ở góc độ khách quan, rất khó có thể kết luận về điều này. Việc một doanh nghiệp chậm công bố báo cáo tài chính sẽ ảnh hưởng tới uy tín của bản thân doanh nghiệp trong con mắt nhà đầu tư. Tuy nhiên, hiện tượng này vẫn diễn ra một phần do các mức phạt đối với doanh nghiệp vi phạm còn khá nhẹ.
- Vậy khi một doanh nghiệp công bố lợi nhuận đột biến, hoặc từ lỗ chuyển sang lãi, nhà đầu tư nên nhìn nhận sự việc như thế nào để tránh thiệt hại?
- Trong trường hợp này, nhà đầu tư phải đọc kỹ báo cáo tài chính của doanh nghiệp xem khoản lời lỗ đó từ khoản mục nào? Khoản mục đó có phải bắt nguồn từ lĩnh vực sản xuất kinh doanh chính hay không, hay chỉ là những khoản doanh thu bất thường khác?
Bên cạnh đó những điểm nhà đầu tư cần chú ý trên báo cáo kết quả kinh doanh là các khoản mục về dự phòng, đầu tư tài chính của doanh nghiệp, hàng tồn kho, thay đổi tỷ giá …. Đó là những yếu tố hay tạo ra những khoán lợi nhuận bất thường cho công ty.
Nhật Minh