Thị trường chứng khoán vừa khép lại tháng 5 nhiều biến động, với phiên giảm kỷ lục hơn 30 điểm ngày 8/5 - tệ nhất trong vòng 13 năm qua. Tuy nhiên, đây không phải lần đầu tiên thị trường chứng kiến những giai đoạn biến động tiêu cực như vậy trong khoảng thời gian ngắn.
1. Giảm trên 300 điểm trong năm 2001
Vn-Index chính thức hoạt động từ ngày 27/7/2000 với số điểm khởi đầu là 100 và đạt đỉnh 571 điểm vào 25/6/2001. Lúc bấy giờ, số lượng doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Nhiều nhà đầu tư vẫn còn nhớ do diễn biến thị trường lúc đó tăng trưởng quá nóng trong thời ngắn nên tạo ra bong bóng chứng khoán, tiềm ẩn nguy cơ về đợt điều chỉnh giảm sâu. Cộng thêm việc một số quy định từng được đưa ra hoặc dự kiến áp dụng lúc bấy giờ như mỗi người chỉ được mua nhiều nhất 3.000 cổ phiếu và phải nắm giữ nhiều tháng đã khiến đa số nhà đầu tư dần không còn mặn mà với thị trường.
Cuối năm 2001, Vn-Index bay hơi hơn 300 điểm so với đỉnh từng xác lập, đóng cửa tại mức 235,4 điểm. Trong giai đoạn sau đó (2001-2003), nhiều đợt giảm cũng liên tiếp xuất hiện đưa Vn-Index xuống 130 điểm, từng được coi là thấp nhất trong lịch sử thị trường. (Ảnh: T.H)
2. Giảm 60,93 điểm trong 8 phiên liên tiếp tháng 6/2006
Năm 2006 với đa số nhà đầu tư là thời điểm cơn sốt chứng khoán bộc lộ rõ rệt nhất. Vn-Index lên gần 600 điểm vào đầu tháng 4 và được đánh giá là một trong những thị trường chứng khoán có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Những công ty niêm yết như Cổ phần Cơ điện lạnh, Vinamilk báo lãi lớn khiến nhà đầu tư tích cực thu gom cổ phiếu.
Việc thị trường tăng mạnh khi đó đã khiến nhiều nhà đầu tư đủ mọi tầng lớp liên tục mua chứng khoán với suy nghĩ “nay mua, mai lãi” mà không cần biết nội tại doanh nghiệp tốt hay xấu. Làn sóng này đẩy giá cổ phiếu tăng cao bất chấp nhiều cảnh báo lúc bấy giờ về một đợt giảm sâu.
Sau đà tăng nóng, từ nửa cuối tháng 4/2006, chứng khoán bước vào xu thế giảm với nhịp điều chỉnh như từng dự báo. Ngày 12/6/2006, Vn-Index mất 2,81 điểm (0,51%), suốt 7 phiên liên tiếp sau đó, chỉ số này cũng lao dốc và giảm tổng cộng hơn 60 điểm (11,6%), xuống còn 487,86 điểm. Biên độ giao động lúc này của thị trường là 5%.
Dù vậy, giới đầu tư vẫn đánh giá đây là năm thành công với thị trường khi chỉ số chứng khoán nhanh chóng hồi phục vào cuối năm. 2006 cũng là thời điểm tạo nhiều cột mốc mới cho thị trường, trong đó việc Việt Nam gia nhập WTO. Ngoài ra quyết định cắt giảm ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp niêm yết kể từ ngày 1/1/2007 cũng dẫn tới làn sóng chạy đua lên sàn vào cuối năm đó và tăng thêm sự lựa chọn cho các nhà đầu tư.
3. Giảm 88,58 điểm trong 7 phiên liên tiếp vào tháng 10/2008
Sau thời kỳ phục hồi và hoàng kim năm 2007, dấu ấn về năm 2008 đối với nhiều nhà đầu tư là cảm giác “ghê sợ” khi thị trường chứng khoán liên tiếp giảm điểm, ngày nào cũng chứng kiến cảnh cổ phiếu chạm sàn hàng loạt.
Một trong những chuỗi giảm nổi bật nhất phải kể đến 7 phiên liên tiếp khiến Vn-Index mất 88,58 điểm (20,99%), bắt đầu từ ngày 3/10/2008. Nguyên nhân chính là bất ổn kinh tế vĩ mô thế giới tác động lên tâm lý khối ngoại, gây ảnh hưởng đến khối nội cộng thêm việc thu hẹp biên độ giao dịch.
Theo đó, biên độ dao động giá của HSX trong năm này được điều chỉnh từ +/-5% xuống còn +/-1% và HNX là +/-10% về +/-2%. Ông Phan Dũng Khánh – nhà đầu tư bám sàn hơn 10 năm cho rằng giải pháp này tốt nhưng nó lại càng khiến giới chứng khoán lúc bấy giờ bất an. Nỗi lo sợ chính của nhà đầu tư khi đó là khó thoát khỏi thị trường vì biên độ hẹp không kích thích người mua. Đồng thời họ phải đối diện việc thị giá giảm hàng ngày nên càng phải nỗ lực bán cổ phiếu bằng mọi giá để giữ tiền mặt.
Sau hơn 6 năm kể từ cơn khủng hoảng, đến giờ khi đã trở thành giám đốc tư vấn tại một công ty chứng khoán, ông Khánh cho biết “vẫn chưa quên được cảm giác sợ hãi, hoảng loạn về thị trường năm 2008 khi lỗ vốn toàn bộ danh mục và rơi vào cảnh nợ nần. Nhiều năm sau kiên trì đầu tư mới lấy lại được”.
Xu thế chính của các nhà đầu tư nước ngoài trong năm 2008 cũng là bán ròng. Hơn 320 tỷ đồng trên sàn TP HCM đã bị khối ngoại rút ròng khỏi sàn TP HCM trong giai đoạn Vn-Index giảm trên 88 điểm.
4. Giảm hơn 44 điểm (8,18%) trong 2 ngày vào tháng 11/2009
Ngày 25/11/2009, Ngân hàng Nhà nước ra quyết định điều chỉnh tỷ giá, tăng lãi suất cơ bản lên mức 8% một năm sau 11 tháng duy trì ở 7%. Trần lãi suất kinh doanh tại các ngân hàng thương mại khi đó cũng được nâng thành 12% một năm thay vì mức cũ 10,5%. Còn tỷ giá bình quân liên ngân hàng cũng được điều chỉnh lên mốc kỷ lục mới 17.961 đồng ăn một đôla, tăng thêm 5,44% so với ngày 25/11.
Quyết định này đã khiến chỉ số chứng khoán ngày hôm đó giảm mạnh, hàng loạt nhà đầu tư bán tháo trên diện rộng.Vn-Index mất hơn 44 điểm (tương đương 8,18%) chỉ trong hai ngày (25-26/11/2009), lùi về 482,6 điểm.
Tuy nhiên, riêng phiên ngày 25/11 lúc bấy giờ, khối lượng giao dịch sàn TP HCM tăng đột biến với gần 67 triệu cổ phiếu, cao nhất trong vòng gần một tháng, ứng với trị giá trên 3.000 tỷ đồng.
Một số chuyên gia khi đó đánh giá quyết định nâng lãi suất cơ bản giúp các nhà băng tăng cường thu hút vốn từ nhà đầu tư, do vậy luồng tiền vào chứng khoán bị ảnh hưởng. Vì lẽ đó, nhiều người cổ phiếu lúc bấy giờ mới bị dao động tâm lý, dẫn đến bán tháo.
Giữa bối cảnh này, các nhà đầu tư nước ngoài vẫn tích cực mua ròng cổ phiếu tại sàn TP HCM với giá trị cao nhất trong vòng 10 phiên. Tổng trị giá mua ròng từ khối ngoại trong hai ngày 25-26/11/2009 đạt 383,4 tỷ đồng (221 tỷ đồng số này được mua vào ngày 25).
>> Xem tiếp: Những cú rơi lịch sử của thị trường chứng khoán
Tường Vi