Vỡ nợ OTC khi đương sự mất khả năng thanh toán, buộc phải "cao bay xa chạy" đã không là điều mới lạ trên thị trường này bởi ràng buộc lỏng lẻo giữa bên mua, bên bán. Phần lớn các môi giới tự giao dịch, chốt giá với nhau và tự chịu trách nhiệm về hành vi mua bán đó, công ty chứng khoán chỉ là địa điểm để họ tìm đến. Dẫu biết vậy, song dư âm của vụ vỡ nợ 30 tỷ đồng "đồn thổi" xảy ra cách đây hơn một tuần trước tại DDS vẫn là nỗi ám ảnh của nhiều người trên chợ OTC.
Nhân vật đang được nhiều nhà đầu tư cổ phiếu chưa niêm yết lùng sục tìm kiếm tên Hằng, thuộc hàng đại gia trong lĩnh vực môi giới OTC ở DDS. Hằng có thâm niên giao dịch khoảng 3 năm, chủ yếu đánh "con" MB, bởi đây là mã thanh khoản cao, sóng lớn và hot nhất trên OTC.
Anh Hữu Thắng, môi giới tại DDS cho biết, lượng mua bán MB của Hằng rất lớn, có khi lên hàng chục triệu cổ phiếu và đó chính là nguyên nhân "té đau". Ví dụ, Hằng bán khống 1 triệu cổ phiếu MB lúc giá 14.000 đồng, một tuần sau giao hàng, MB đã vọt lên 17.000 đồng. Không đủ chứng khoán để giao, Hằng buộc phải mua với giá thị trường 17.000 đồng để trả như đã thỏa thuận và chịu lỗ 3 tỷ đồng. Rất nhiều trường hợp phải giao như vậy, cộng lại khiến tổng nợ của Hằng vượt quá khả năng chi trả.
Ngoài ra, chưa kể lượng cổ phiếu đi vay mượn từ những môi giới khác để xoay vòng cũng gây ra khoản thua lớn cho Hằng. Đây cũng là cách làm mà hầu như những môi giới thuộc hàng đại gia đều thực hiện. Nếu quen biết, tin tưởng lẫn nhau và mượn trong thời gian ngắn (1-2 ngày) sẽ không cần thế chấp, song nếu mượn ở kỳ hạn lâu (1 tuần, 1 tháng), người vay cổ phiếu phải thế chấp 100%. Đến lúc tất toán, mỗi cổ phiếu đã tăng thêm 3.000 đồng. Như vậy ngoài khoản thế chấp ban đầu (lúc giá MB 14.000 đồng) là 1,4 tỷ đồng cho 100 nghìn cổ phiếu MB, người vay phải đưa thêm 300 triệu đồng nếu muốn thanh toán bằng tiền thay vì cổ phiếu.
Như vậy, theo các đồng nghiệp bà Hằng, rõ ràng, môi giới này đã thiệt hại kép. MB giữa cuối tháng 4 biến động rất mạnh. Ngoài ra, khối lượng giao dịch dù là ảo, song mỗi lần giao dịch đến cả triệu cổ phiếu nên khoản chênh lệch lãi lỗ rất lớn. Số lỗ tích tụ dần và đến lúc vượt quá sức chi trả, Hằng đã bỏ trốn, mang theo nhiều khoản nợ chưa thanh toán.
Tuy nhiên do tính chất giao dịch trên sàn OTC, hiện rất khó xác định chính xác số tiền Hằng vỡ nợ, song cứ người môi giới này hỏi đồng nghiệp kia biết mình bị thiệt hại, ước tính khoảng 30 tỷ đồng đã theo Hằng đi mất. Chị Linh, một môi giới tự do tại DDS cho biết: "Đây được xem là vụ vỡ nợ quy mô lớn nhất từ trước đến nay trên thị trường niêm yết phi chính thức, trước đây, các vụ vỡ nợ chỉ dừng lại ở số tiền 1-2 tỷ đồng".
Chợ OTC Đông Dương lúc nào cũng huyên náo bởi những lời chào mua, rao bán. Ảnh: B.H. |
Chuyện nhiều nhà môi giới bị mất tiền khi Hằng ôm nợ biến mất đang râm ran trên sàn OTC, song hầu như chưa có cơ quan quản lý hay đơn vị nào lên tiếng, thậm chí tên tuổi, địa chỉ cụ thể Hằng ra sao những người bị hại cũng chưa biết rõ.
Giao dịch OTC xác lập trên chữ tín, cái bắt tay siết chặt, hoặc bằng tin nhắn, ghi chép trong sổ cá nhân; là những khẳng định việc chuyển nhượng cổ phiếu đã thành công. Chính vì vậy, rủi ro khi một phía quỵt nợ rất dễ xảy ra và là điều mà các môi giới tự do đã lường trước được khi giao dịch trên thị trường này. Song, nhu cầu mua bán cổ phiếu chưa niêm yết là có thật nên các chợ OTC vẫn ngày ngày đông nghịt người mua kẻ bán.
Nắm bắt nhu cầu đó, một số công ty chứng khoán dành hẳn khu vực cho hoạt động OTC, đưa cung cầu đến với nhau, trong đó tại TP HCM lớn nhất là chợ DDS. Ngoài môi giới tự do hành nghề, công ty cũng có bộ phận OTC chuyên trách, hỗ trợ khâu trung gian, bảo lãnh số tiền, xác nhận số dư, đặt cọc...
Tại DDS có bộ phận môi giới OTC của chính công ty, nếu hợp tác với bộ phận này những người môi giới sẽ hạn chế tối đa rủi ro gặp phải khi giao dịch. Đơn cử như, nếu muốn bán chứng khoán, họ phải có sổ xác nhận số cổ phiếu có sẵn chứ không thể bán khống, khi mua phải có tiền ký quỹ. Như vậy, sẽ tránh tình trạng bán khi không có cổ phiếu, mua nhưng chưa đủ tiền như môi giới tự do. Buổi chiều sẽ là thời điểm kết sổ, làm biên nhận và ngày mai, các bên có thể làm chuyển nhượng.
Tuy nhiên từ hàng loạt vụ vỡ nợ từ bé đến lớn trên chợ OTC, ông Dương cho biết sắp tới, DDS sẽ lập quy trình chuẩn, có kỷ luật nếu môi giới tự do còn muốn giao dịch tại đây. Theo đó, người môi giới sẽ "nắm hai đầu" mua, bán, DDS là khâu trung gian, mọi giao dịch phải qua công ty để bảo lãnh số tiền, xác nhận số dư, đặt cọc...
Theo ông Nguyễn Sơn, Trưởng ban phát triển thị trường, Ủy ban chứng khoán Nhà nước (SSC), SSC đang xem xét vụ vỡ nợ OTC lớn nhất này và sẽ yêu cầu các bên liên quan báo cáo thông tin.
Ông Sơn cũng cho rằng, dự kiến tháng 6, sàn giao dịch chứng khoán công ty đại chúng chưa niêm yết (Upcom) hoạt động sẽ hạn chế những rủi ro này, bởi nhà đầu tư phải có tài khoản, cổ phiếu, tiền mở tại ngân hàng mới được tham gia. Song Upcom vẫn còn khoảng trống bởi không thể cùng một lúc đưa hàng nghìn cổ phiếu công ty đại chúng vào giao dịch mà sẽ thực hiện từng bước. Ban đầu sẽ chỉ những công ty tốt, đủ điều kiện niêm yết, cổ phiếu thanh khoản cao vào Upcom trước.
"Tuy nhiên, SSC sẽ có những hình thức giám sát chặt chẽ để hạn chế những rủi ro khi giao dịch ở OTC", ông Sơn nói.
Bạch Hường