Sunimex hiện có 10 doanh nghiệp thành viên hạch toán phụ thuộc và một công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên hoạt động theo Luật Doanh nghiệp. Theo đề án chuyển đổi, Sunimex sẽ là một hệ thống tổ chức gồm nhiều pháp nhân doanh nghiệp độc lập liên kết với nhau thông qua đầu tư vốn của tổng công ty vào các công ty con. Trong đó, công ty mẹ là một pháp nhân hoạt động theo Luật Doanh nghiệp Nhà nước, còn các công ty con là những pháp nhân hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư nước ngoài.
Các công ty con được hình thành trên cơ sở cổ phần hóa các doanh nghiệp thành viên của tổng công ty. tổng công ty cùng đầu tư vốn liên doanh với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước hoặc mua lại một phần vốn điều lệ tại một tổ chức kinh tế khác. Quan hệ giữa công ty mẹ, công ty con là quan hệ sở hữu vốn điều lệ. Tùy theo tỷ lệ vốn sở hữu của công ty con mà công ty mẹ thực hiện quyền chi phối hoạt động đối với từng công ty con cụ thể.
Như vậy, trước mắt Sunimex chuyển đổi sẽ có một công ty mẹ và 39 công ty con. 10 doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập của Sunimex lần lượt chuyển thành công ty cổ phần bằng thực hiện cổ phần hóa. Trong đó, tổng công ty vẫn giữ lại một tỷ lệ vốn nhà nước nhất định hoặc chuyển thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên; 9 doanh nghiệp hạch toán phụ thuộc sẽ duy trì hình thức này để làm nòng cốt cho công ty mẹ hoặc chuyển đổi thành doanh nghiệp có vốn tổng công ty. Số công ty con sau này có thể tăng lên khi công ty mẹ tiếp tục đầu tư vốn vào các doanh nghiệp khác hoặc giảm xuống khi công ty mẹ chuyển nhượng toàn bộ phần vốn của mình trong một công ty con.
Chuyển đổi về chất...
Trưởng ban Đổi mới doanh nghiệp TP HCM Trần Ngọc Côn nói rằng, điểm cốt lõi khi chuyển Sunimex thành tổng công ty theo mô hình mẹ - con là chuyển từ cơ chế tổng công ty giao vốn cho các doanh nghiệp thành viên sang đầu tư vốn vào các công ty con.
Trong đề án chuyển đổi, Sunimex phân tích là với cơ chế quản lý hiện nay, tổng công ty chưa thực sự phát huy đúng mức sức mạnh tổng hợp. Việc giao vốn cho các đơn vị thành viên thực tế chỉ là hình thức vì giao lại chính số vốn mà các doanh nghiệp đang quản lý sử dụng. Khi muốn doanh nghiệp thay đổi cơ cấu vốn chuyển nhượng, thay thế tài sản ở các doanh nghiệp thành viên hiện nay, tổng công ty phải tiến hành trên cơ sở thuyết phục thay vì làm theo quy định, nên quá trình thực hiện thường rất chậm chạp và có khi bỏ lỡ thời cơ.
Thêm vào đó, nhiều cơ chế về quyền hạn của tổng công ty còn chưa rõ ràng nên tổng công ty gần như chưa làm được nhiều công việc, hướng các hoạt động kinh doanh của nhiều doanh nghiệp thành viên vào quỹ đạo chung. Chuyển đổi mô hình sẽ giúp Sunimex không còn là một tổng công ty có quan hệ trên dưới theo kiểu trật tự hành chính như hiện nay. Công ty con lúc bấy giờ sẽ không còn phải nộp phí để nuôi tổng công ty vì công ty mẹ chỉ là nhà đầu tư hưởng lợi tức tương ứng với số vốn bỏ ra. Các quan hệ về kinh tế giữa công ty mẹ và công ty con bây giờ đều phải thông qua hợp đồng kinh tế. Công ty mẹ sẽ chi phối các công ty con về tài chính, thị trường, chiến lược kinh doanh, công nghệ, nhân lực thông qua người đại diện của mình tại công ty con. Mức độ chi phối phụ thuộc tỷ lệ góp vốn của tổng công ty trong công ty con và bằng các công cụ khác như hợp đồng kinh tế để thực hiện các thương vụ, các dự án đầu tư...
Viện trưởng Viện kinh tế Trần Du Lịch nói rằng, hoạt động với mô hình mẹ con có rất nhiều ưu điểm. Trước hết, doanh nghiệp trong mô hình sẽ có mức độ tự chủ rất cao trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Quan hệ trên cơ sở hợp đồng kinh tế cũng giúp giảm hẳn tính mệnh lệnh hành chính và đầy áp đặt như các tổng công ty hiện tại. tổng công ty với tư cách công ty mẹ cũng dễ dàng chuyển vốn trong các công ty con để thực hiện các dự án đầu tư, còn các công ty con sẽ có hỗ trợ tài chính từ công ty mẹ với ưu thế hơn hẳn so với nguồn vốn đi vay từ bên ngoài. Đây cũng là mô hình theo cơ cấu của tập đoàn cứng được phổ biến ở nhiều nước phát triển và một khi thực hiện được điều đó thì đất nước có nhiều khả năng hình thành được các tập đoàn kinh tế mạnh.
(Theo Tuổi Trẻ)