Từ tháng 8/2011 đến nay, lãi suất huy động cũng như cho vay liên tục giảm và theo Ngân hàng Nhà nước, mặt bằng lãi suất đã về với giai đoạn của năm 2006 - 2007. Tuy nhiên, tại một hội thảo về điều hành chính sách tiền tệ năm 2011 - 2013 ở Hà Nội ngày 30/10, những con số khác nhau về chênh lệch lãi suất đầu vào - đầu ra trở thành đề tài nóng bỏng.
Mở đầu và cũng là người nêu vấn đề, ông Nguyễn Xuân Thành - Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright - cho rằng lãi suất cho vay hiện vẫn chưa thực sự giảm và ngân hàng vẫn hưởng chênh lệch lãi suất lớn.
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thành cho rằng ngân hàng vẫn để chênh lệch lãi suất huy động - cho vay lớn. Ảnh: Thanh Lan. |
Ông Thành nêu một kết quả điều tra do nhóm nghiên cứu Fulbright thực hiện với các ngân hàng thương mại cho thấy, lãi suất tiền gửi hiện nay giảm nhưng cho vay vẫn nằm ở khoảng 12% - 13% một năm. "Như vậy, với mức lãi suất tiền gửi kỳ hạn bình quân ở 7,5%, các ngân hàng vẫn hưởng mức chênh lệch 6 - 7 điểm phần trăm (6-7%) như vậy là cao", ông Thành nêu. Trong thời kỳ bình thường, theo ông mức chênh này chỉ tầm 3-4 điểm % là phù hợp.
Không riêng ông Thành, trong báo cáo cập nhật tình hình kinh tế vĩ mô vừa công bố cách đây ít hôm, Ngân hàng ANZ cũng cho rằng vẫn còn khoảng 25% các khoản vay phải chịu lãi suất trên 13% một năm. Số liệu này khá khớp với báo cáo của Ngân hàng Nhà nước hồi tháng 9. Theo đó, nhà điều hành cho biết các khoản vay chịu lãi suất cao đã giảm rất mạnh, chỉ khoảng 17% các khoản vay chịu lãi suất từ 13-15% và chỉ 8% các món nợ phải chịu lãi suất trên 15%.
Cũng trao đổi tại hội thảo, Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh doanh (BDI) lại đưa ra một số liệu khác về chênh lệch lãi suất đầu vào - đầu ra của các nhà băng. Theo khảo sát của ông Nghĩa tại 8 ngân hàng lớn chiếm tỷ trọng dư nợ cao, khoản chênh lệch các nhà băng đang hưởng thấp hơn, chỉ từ 4,3 - 4,5 điểm %, cá biệt có một vài ngân hàng cao nhất cũng chỉ hưởng 5 điểm %.
Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định chênh lệch lãi suất thực tế không cao như các con số chuyên gia đưa ra.. Ảnh: Thanh Lan. |
Trước những con số còn vênh nhau của các chuyên gia, Phó thống đốc Đào Minh Tú khẳng định Ngân hàng Nhà nước cũng có số liệu thống kê thực tế, thấp hơn con số của các chuyên gia. Đại diện cho nhà điều hành, ông Phạm Xuân Hòe - Vụ phó Vụ chính sách tiền tệ cho rằng chênh lệch lãi suất mà các nhà băng được hưởng thấp hơn rất nhiều. "Qua theo dõi và tính toán của chúng tôi, chênh lệch bình quân chung cả hệ thống hưởng chỉ khoảng 3 điểm % với lãi suất cho vay chỉ tầm 11,5%, không thể nào được hưởng mức chênh cao tới 5-6 điểm %. Nếu được hưởng nhiều thì lợi nhuận của các nhà băng khi công bố đã rất kếch xù", ông Hòe phân tích. Con số chênh lệch 3 điểm % này cũng từng được Phó Thống đốc Nguyễn Đồng Tiến nêu ra tại Hội nghị giao ban trực tuyến 6 tháng đầu năm của Chính phủ.
Trước những tranh luận này, là người từng điều hành tại Eximbank, ông Trương Văn Phước - Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia - ngay tại buổi tọa đàm đã nhắn tin tham khảo lãi suất tại một số ngân hàng thương mại. Cùng với thực tế tại Eximbank trước đây, ông Phước cho biết chênh lệch lãi suất hiện nay chỉ khoảng 2,8% một năm.
Nguyên tổng giám đốc Eximbank giải thích, mức chênh lệch các chuyên gia đưa ra là chưa trừ chi phí hành chính, trả lương hco nhân viên và chi phí quản lý... "Nếu trừ đi, độ chênh chỉ khoảng 1,3% - 1,8% một năm, thậm chí chỉ còn 1,1% một năm", ông nói. Vị lãnh đạo của Ủy ban Giám sát cũng thông tin thêm, hiện lợi nhuận của các ngân hàng đang rất thấp, để tiết kiệm chi phí không ít nơi đã phải cắt giảm hàng nghìn nhân sự.
Ông Nguyễn Xuân Thành nói: "Liệu có phải chính sách của chúng ta về xử lý nợ xấu là các ngân hàng phải có lợi nhuận tương lai để xóa nợ xấu? Sức ép đó khiến họ phải để chênh lệch lãi suất cao và nền kinh tế lại đang phải chấp nhận khoảng cách đó", ông Thành đặt vấn đề.
Trên thực tế, báo cáo tài chính của các ngân hàng từ cuối năm ngoái đến các quý 2013 đều cho thấy, lợi nhuận trước khi trích lập dự phòng rủi ro của các ngân hàng dù không bằng những năm "đỉnh cao" trước đây nhưng vẫn khá lớn. Tuy nhiên, do phải trích lập dự phòng rủi ro nhiều do các khoản nợ liên tục nhảy "nhóm" và sức ép tự xử lý nợ xấu, hầu hết các nhà băng đều giảm lãi mạnh.
Thanh Thanh Lan