Tại hội thảo "Phát triển thị trường mua bán nợ và xử lý nợ xấu tại Việt Nam" do Khoa Ngân hàng Đại học Kinh tế TP HCM tổ chức ngày 20/12, Tiến sĩ Trần Hoàng Ngân - Thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, khi bàn về nợ, nên nhìn 2 khía cạnh tích cực và tiêu cực.
Ở một khía cạnh tích cực, có thể nhìn nợ như là một "ân nhân". Bởi doanh nghiệp muốn phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh thì phải vay nợ. Còn người dân có thể vay tiền để chi tiêu, mua sắm tài sản và nâng cao chất lượng cuộc sống. Riêng đối với ngân hàng, dư nợ là khoảng đem lại nguồn thu chính (hiện nay chiếm hơn 80%) và khi dư nợ càng tăng thì ngân hàng mới càng có lợi nhuận.
Tiến sĩ Ngân cũng cho rằng, nhìn lại tình hình tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong 10 năm trở lại đây cho thấy, thời điểm dư nợ tăng cao cũng là lúc kinh tế tăng trưởng mạnh và ngược lại.
Cho vay có kiểm soát thì sẽ không sợ nợ xấu. Ảnh: PV. |
Cụ thể, năm 2007 khi dư nợ tín dụng tăng tới 54% thì kinh tế tăng trưởng 8,6% - mức cao nhất trong 10 năm qua. Trong khi đó, dư nợ tín dụng năm 2012 chỉ tăng 8,8% thì tăng trưởng kinh tế chỉ 5,2% - mức tăng trưởng thấp nhất của kinh tế Việt Nam trong 10 năm. "Qua đó, cho thấy, việc tăng trưởng tín dụng là rất cần thiết cho sự tăng trưởng của kinh tế", ông Ngân nói và cho rằng, cho vay thì tất nhiên sẽ phát sinh nợ xấu. Đây là vấn đề bình thường.
Tuy nhiên, vị Thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, cái gì ở mức vừa phải cũng tốt hơn là quá. Do đó, dư nợ nếu để tăng nóng, thiếu sự kiểm soát sẽ dễ phát sinh nợ xấu cao, gây tắc nghẽn nền kinh tế. "Chúng ta tăng trưởng dư nợ nhưng phải đảm bảo chất lượng, có sự kiểm soát chặt để nợ xấu không tăng quá cao", ông Ngân chia sẻ và gửi thông điệp, đừng vì nợ xấu mà lại sợ cho vay nợ.
"Hãy nhìn nợ như ân nhân thì sẽ có cách xử lý đúng và không sợ nợ xấu", Tiến sĩ Ngân nói và cho rằng, hiện nay do những tồn tại những năm trước, nợ xấu Việt Nam tương đối cao và đang làm nghẽn mạch nền kinh tế. Do đó, cần phải có giải pháp xử lý để khơi thông nguồn vốn.
Liên quan đến câu chuyện nợ xấu, Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hùng, Công ty quản lý tài sản các tổ chức tín dụng cho rằng, nợ xấu thực tế của Việt Nam những năm qua có tính chất phức tạp và quy mô lớn hơn số liệu báo cáo. Tuy nhiên, từ năm 2012-2016, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được hơn 611.000 tỷ đòng. Trong số nợ xấu đã xử lý này thì nợ bán cho VAMC chiếm tỷ trọng lớn nhất với với hơn 41%, tương đương trên 253.000 tỷ đồng, tiếp đến là các tổ chức tín dụng tự trích lập dự phòng rủi ro 25,4%; khách hàng trả nợ gần 20%, còn lại là các hình thức xử lý khác.
Theo ông Hùng, trong ba hình thức xử lý nợ xấu chiếm tỷ trọng cao nhất vừa kể trên thì hình thức bán nợ cho VAMC và tổ chức tín dụng tự trích lập dự phòng đang nảy sinh nhiều vấn đề tồn tại có thể ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của nền kinh tế nói chung, ngành ngân hàng nói riêng.
Với phương thức tổ chức tín dụng tự trích lập dự phòng, dễ dẫn đến nhiều tác động tiêu cực cho cả ngân hàng, doanh nghiệp và nền kinh tế. Vì để trích lập dự phòng thì ngân hàng chỉ tiết giảm chi phí nhằm tăng thu nhập là chưa đủ mà phải điều chỉnh kế hoạch kinh doanh theo hướng giảm lãi suất huy động đồng thời tăng lãi suất cho vay. Như vậy, thiệt thòi cuối cùng là người gửi tiền và vay tiền cũng như làm doanh nghiệp khó tiếp cận vốn.
Còn xử lý nợ xấu đã mua của các ngân hàng tại VAMC, ông Hùng cho biết đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do thị trường mua bán nợ chưa phát triển tại Việt Nam và do những rào cản về pháp lý khi xử lý tài sản bảo đảm. "Việc bán, phát mãi tài sản bảo đảm để thu hồi nợ đạt hiệu quả thấp. Khả năng trả nợ của khách hàng cũng còn hạn chế do sản xuất kinh doanh còn nhiều khó khăn", ông Hùng phân tích.
Theo các chuyên gia, Việt Nam cần thiết phải phát triển thị trường mua bán nợ và đây sẽ là bước tiến mới trong quá trình phát triển của thị trường tài chính Việt Nam.
Tiến sĩ Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV cho biết, kinh nghiệm xử lý nợ xấu thành công tại nhiều nước có đặc điểm tương đồng với Việt Nam như Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan… cho thấy, các nước này khá thành công trong việc phát triển thị trường mua bán nợ với sự tham gia rộng rãi của các nhà đầu tư tư nhân.
Tuy nhiên, hiện thị trường mua bán nợ tại Việt Nam chưa phát triển do khung pháp lý chưa hoàn chỉnh, việc xử lý nợ còn gặp nhiều khó khăn trong việc định giá và đánh giá mức độ tín nhiệm các khoản nợ. Việc thiếu cơ sở dữ liệu bao quát về nợ xấu cũng là một cản trở lớn trong việc thu hút nhà đầu tư tham gia thị trường mua bán nợ.
Ngoài ra, ông Lực cho rằng, nợ xấu của Việt Nam hiện nay còn liên quan nhiều đến các doanh nghiệp Nhà nước cũng là trở ngại lớn trong việc mua bán nợ xấu.
Thanh Lê