Ngày 5/10, Ngân hàng Nhà nước tăng tỷ giá liên ngân hàng thêm 10 đồng sau hơn 1 tháng cố định. Tiếp theo đó, giá đôla trên thị trường tự do vọt lên 20.600 đồng, và có lúc gần chạm 21.700 đồng. Những ngày sau đó, tỷ giá liên ngân hàng tiếp tục dâng cao. Từ 5/10 đến 15/10, tỷ giá được điều chỉnh tăng tổng cộng 7 lần, và sáng nay (15/10) đạt 20.708 đồng.
Giá USD ngân hàng và tự do đang diễn biến trái chiều do nguồn cung khác nhau. Ảnh minh họa: Hoàng Hà. |
Trong khi đó, ngày 6/10, dù đôla liên ngân hàng và giao dịch trong nhà băng "dắt tay" nhau đi lên, giá USD trên thị trường tự do lại giảm nhiệt. Đầu ngày, đôla tự do niêm yết ở 21.450-21.550 đồng, giảm khoảng 200 đồng so với cuối ngày hôm trước. Đến 14h chiều 6/10, giá quay về vùng 21.440-21.500 đồng. Sự ngược dòng này diễn ra suốt những ngày sau đó: tỷ giá liên ngân hàng và trong ngân hàng vẫn cứ tăng, còn USD tự do thì ngược lại.
Đến sáng nay, khi tỷ giá liên ngân hàng tăng 20 đồng, lên 20.708 đồng, nhà băng bán ra kịch trần 20.915 đồng, thì tại Hà Trung (Hà Nội), giá đôla Mỹ đầu ngày là 21.400 đồng chiều mua, chiều bán khoảng 21.430-21.440 đồng, không thay đổi so với hôm qua. Một số tiệm khác báo giá thu mua giảm 20 đồng, chiều bán cố định.
Theo nhận định của nhiều chuyên gia ngân hàng, tỷ giá chính thức tăng trong những ngày gần đây xuất phát từ nhiều nguyên nhân, song cơ bản nhất vẫn là nhu cầu thanh toán bằng ngoại tệ cuối năm lớn, trong khi nguồn cung đang hạn chế. Các doanh nghiệp cuối năm còn phải đẩy mạnh trả nợ các khoản vay ngoại tệ đến hạn, khiến cho nguồn cung vốn đã kém, lại thêm căng thẳng.
Lãnh đạo một ngân hàng quốc doanh tại Hà Nội nhận xét, cán cân vãng lai từ nay đến cuối năm dự kiến vẫn có thể bị thâm hụt nên việc giữ tỷ giá cố định trong thời gian dài, đặc biệt là thời điểm cuối năm sẽ không hợp lý. "Tỷ giá phải vận động theo quy luật thị trường và có tác động hỗ trợ xuất khẩu nên tăng vào cuối năm là đúng", ông này nói.
Theo số liệu xuất nhập khẩu 9 tháng đầu năm, giá trị nhập siêu khoảng gần 7 tỷ USD; trong khi đó, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài chỉ bằng 72,1% so với cùng kỳ. Đây là những nhân tố làm cho cung cầu ngoại tệ trên thị trường chịu sức ép đẩy tỷ giá lên.
Còn tổng giám đốc một ngân hàng thương mại lớn tại TP HCM bổ sung, việc Ngân hàng Nhà nước không ngừng tăng tỷ giá liên ngân hàng là một lời cảnh báo đối với các doanh nghiệp đang "say mê" vay ngoại tệ lãi suất thấp. "Đây cũng là một dấu hiệu cho thấy các ngân hàng cũng nên kiểm soát chặt hơn với tín dụng ngoại tệ, vốn tăng rất mạnh ở những tháng trước", ông này nói. Trước đó, tín dụng ngoại tệ 8 tháng đầu năm của toàn hệ thống ngân hàng tăng gần 24%, vượt xa mức gần 4% của đồng Việt Nam.
Trong khi đó, với thị trường ngoại tệ tự do, nhu cầu lại không sốt như thời điểm đầu năm. Sau khi nhảy vọt 9,3% vào hồi tháng 2, tỷ giá liên ngân hàng khá bình lặng và không đổi 1 tháng liên tục. Tỷ giá ổn định, cộng với lãi suất đôla bị giới hạn ở mức 2% một năm theo quy định mới của Ngân hàng Nhà nước khiến cho việc gửi tiền bằng ngoại tệ kém hấp dẫn hơn. Điều này cũng làm cho nhu cầu mua đôla trên thị trường tự do giảm.
Số liệu tiền gửi đôla của Ngân hàng Nhà nước cũng minh chứng cho điều này với việc huy động vốn ngoại tệ của toàn hệ thống ngân hàng chỉ tăng 0,07% - tương đương với 17 triệu đôla trong suốt thời kỳ tỷ giá liên ngân hàng đứng yên.
Phó chủ tịch hội đồng quản trị một ngân hàng ở Hà Nội chia sẻ, gửi đôla chỉ 2% còn tiền đồng có lúc lên 18-19% một năm mà tỷ giá ổn định thì việc bán đôla, gửi tiền đồng là điều dễ nhận thấy. Khi người dân bán đô, nguồn cung tăng lên mà nhu cầu mua đối ứng giảm thì giá trên thị trường đương nhiên phải giảm.
Bên cạnh đó, chuyên gia tiền tệ này còn bổ sung, nếu như trước đây, giá vàng trong nước và thế giới chênh lệch nhau tới 3-4 triệu đồng thì nhu cầu USD tự do cho việc nhập lậu vàng còn lớn. Còn hiện tại, khi chênh lệch này được thu hẹp thì nhu cầu đôla tự do cũng giảm bớt. Bên cạnh đó, việc Ngân hàng Nhà nước cho cho 5 nhà băng và Công ty SJC mở lại vàng tài khoản để cân đối và bán cán thiệp thị trường thì nhu cầu đôla cho nhập lậu vàng cũng giảm thêm. Đây là những nguyên nhân khiến cho giá đôla trên thị trường tự do hạ nhiệt.
"Giá đôla tự do gắn với tâm lý của người dân và nhu cầu nhập lậu vàng, nếu 2 yếu tố này hạ nhiệt thì giá khó có thể tăng được", ông này bình luận.
Một nguồn tin từ Ngân hàng Nhà nước cho biết tỷ giá liên ngân hàng tăng liên tiếp những ngày qua là việc không thể đừng vì giao dịch thực tế tại các ngân hàng đã ở mức kịch trần quá lâu, nếu không xử lý nhanh có thể lại xảy ra méo mó, giao dịch vượt trần hoặc doanh nghiệp lại phải tìm tới chợ đen.
Còn việc thị trường chợ đen không cùng chiều tăng với ngân hàng, theo nguồn tin này, có thể là do phần lớn các giao dịch đều đã quay trở lại ngân hàng nên nhu cầu mua ở chợ đen không còn lớn như trước.
"Cơ quan quản lý cũng đang cố gắng để thị trường chợ đen không thể ảnh hưởng tới thị trường chính thức như trước", nguồn tin này nói.
Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành cho rằng, chưa có gì quá nổi bật để ghi nhận sự hạ nhiệt của thị trường tự do trong mấy ngày gần đây bởi đó cũng có thể chỉ là sự biến động nhất thời của thị trường.
Tuệ Minh