Thời gian qua, cơ quan chức năng liên tiếp phát hiện các cơ sở sản suất, kinh doanh, vận chuyển, nhập khẩu thực phẩm bẩn, thuốc giả, bán thiếu cân... xâm phạm trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng. Điển hình là vụ xúc xích lợn, bò, gà có dòi của công ty Jupiter Foods (địa chỉ khu Công nghiệp Đồng An 2, huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương). Cơ quan chức năng vào cuộc nhưng vẫn không tìm ra được nguyên nhân vì sao xúc xích có dòi. Sau đó, số xúc xích có dòi chỉ bị tiêu huỷ còn nhà sản xuất thì “vô can”.
Vấn đề ở chỗ những người đã mua phải xúc xích có dòi lại không được ai bảo vệ quyền lợi. Đây chỉ là một trong rất nhiều ví dụ cho việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng một cách nửa vời.
Mới đây, đội liên ngành của Hà Nội bắt quả tang tại nhà ông Nguyễn Duy Tân (ở Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai) 30 tấn xương, gân, sách bò bốc mùi thối ở kho đông lạnh và xe ô tô đông lạnh chuẩn bị vận chuyển vào miền Nam tiêu thụ. Trước đó, người tiêu dùng phía Nam đã tiêu thụ rất nhiều thực phẩm do ông Tân cung cấp.
Cũng cần phải nói rằng thói quen sử dụng thực phẩm không nguồn gốc, không xuất xứ, rẻ đã “ăn” vào máu của nhiều người tiêu dùng Việt Nam nên các cơ sở sản xuất, nhà cung cấp thực phẩm mới có “đất” làm ăn, thu lợi bất chính.
Tiến sỹ Vũ Thị Bạch Nga - Trưởng ban bảo vệ người tiêu dùng, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương). |
Tiến sỹ Vũ Thị Bạch Nga - Trưởng ban bảo vệ người tiêu dùng, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) thừa nhận: Hàng ngày, hàng giờ, người tiêu dùng đang bị xâm hại quyền lợi chính đáng bằng nhiều cách. Vì nhiều lý do khác nhau, người hiểu biết hay không hiểu biết đều ngại khiếu nại, kiện cáo. Trong khi đó, doanh nghiệp lại chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình và khi đưa sự việc ra cơ quan chức năng, họ mới phối hợp giải quyết.
Cũng theo Tiến sỹ Nga, vi phạm quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam rất phổ biến – dù đã có Luật - thế nhưng hằng năm, chỉ nhận được hơn 1.000 trường hợp khiếu kiện, trong khi ở các nước có dân số ít như Hà Lan, Phần Lan, các nước Tây Âu... con số này lên đến 200.000 - 250.000 trường hợp khiếu nại/năm. Điều này cho thấy, còn lâu người tiêu dùng Việt Nam mới được xem là “người tiêu dùng thông thái”.
Vụ xúc xích có dòi có thể coi là một điển hình trong việc lợi dụng khiếu nại của người tiêu dùng để nhà sản xuất là Jupiter Foods có dịp được “giải trình” – thực chất là khoe – với truyền thông quy trình làm xúc xích “chuẩn” của mình. Trước truyền thông và cơ quan chức năng, đại diện công ty sản xuất xúc xích có dòi này vẫn khẳng định, quy trình sản xuất không có lỗi, chất lượng thực phẩm đảm bảo.
Dòi có ở xúc xích không phải từ thực phẩm của xúc xích mà do vận chuyển, tác động của bên ngoài gây ra. Khi cơ quan chức năng yêu cầu nhà sản xuất đưa ra bằng chứng chứng minh do tác động bên ngoài gây ra thì nhà sản xuất không đưa ra được. Điều này cho thấy, nhà sản xuất đã lợi dụng và tìm hiểu rất kỹ Luật Bảo vệ người tiêu dùng để đối phó với cơ quan chức năng. Ngoài việc đối phó, họ còn lợi dụng việc giải quyết này để quảng bá thương hiệu.
Trường hợp của chị Võ Thị Ngọc Nhung (phường Bình Hưng Hòa, quận Bình Tân, TP HCM) cũng vậy. Chị Nhung mua máy lạnh 1.5HP Ree của Công ty TNHH Lê Triều (30 đường C1 Cộng Hòa, phường 13, quận Tân Bình). Máy mới sử dụng được 10 tháng đã có triệu chứng rệu rã, hỏng nhiều lần, trong khi, thời hạn bảo hành là 24 tháng. Chị Nhung đến Công ty Lê Triều yêu cầu bảo hành máy. Tại đây, chị Nhung bị bảo vệ Công ty này gây gổ, quát nạt. Chưa hết, một số nhân viên Công ty Lê Triều đã xô chị Nhung ngã chúi xuống chân cầu thang.
Tương tự như chị Nhung, bà Châu (quận 12, TP.HCM) mua chiếc máy xay bột nước với giá 15 triệu đồng tại Công ty cổ phần thiết bị thực phẩm TW. Sử dụng chưa được 1 tuần, máy đã cháy mô-tơ. Khi được báo, công ty cho nhân viên tới thay mô-tơ khác, nhưng lại tiếp tục cháy.
Trong khi thỏa thuận trước khi mua và giấy bảo hành ghi rõ, người mua được quyền đổi, trả sản phẩm thiếu chất lượng trong thời gian bảo hành. Bà Châu đã đem máy đến trả cho công ty, chấp nhận lấy lại ½ số tiền nhưng giám đốc công ty này không đồng ý nhận lại máy, cũng không trả lại tiền mà đưa cho bà Châu 3 triệu đồng để bà ra ngoài mua mô-tơ về tự thay. Bà Châu không chấp nhận, thì nhận được lời thách thức, thích đi đâu kiện thì đi!?.
Luật sư Nguyễn Hồng Lĩnh (Đoàn Luật sư Hải Phòng) phân tích: Hiện nay, “thượng đế” đang bị chính nhà sản xuất, doanh nghiệp kinh doanh lợi dụng để quảng bá thương hiệu. Doanh nghiệp có sản phẩm tốt hay xấu đều lợi dụng “thượng đế” để quảng bá thương hiệu được. Cụ thể, vụ việc chị Vũ Thị Lan - chủ tiệm nước và tạp hóa số 59 (ngõ 184, phố Hoa Bằng, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) khiếu nại 1 thùng Coca-Cola “có vấn đề”, 8 lon nước trong 1 thùng 24 lon bị thiếu dung tích. Dù các lon đều nguyên vẹn, không có dấu hiệu của vết thủng, song nước trong các lon vẫn rỉ ra làm mục cả thùng các-tông.
Phía Coca-Cola Việt Nam khẳng định, các sản phẩm của nhà cung cấp này và sản phẩm cùng lô mà chị Lan đã mua đều đảm bảo chất lượng. Đại diện Coca-Cola Việt Nam cũng cho biết đã cho kiểm tra báo cáo sản xuất cũng như mẫu lưu của lô hàng có cùng ngày giờ sản xuất với lon sản phẩm bị phản ánh, kết quả cho thấy không có bất kỳ sự cố nào xảy ra trong khoảng thời gian này. nếu không có sự cố, tại sao lon nước lại “bốc hơi”?.
Với trường hợp của bà Châu, chị Nhung ở TP HCM, công ty trên vi phạm pháp luật hình sự rõ ràng, có dấu hiệu của hành vi lừa đảo, cố ý gây thương tích, phải bị pháp luật xử lý – luật sư Lĩnh khẳng định.
Cũng theo luật sư Lĩnh, dù Luật Bảo vệ người tiêu dùng đã được thực thi, nhưng nhìn hiện trạng các doanh nghiệp thực hiện luật này, chúng ta thấy, Luật chỉ có hiệu lực “trên giấy”. Doanh nghiệp đã nghĩ ra đủ các “chiêu, trò” để “lách” luật để tự quảng báo sản phẩm, thương hiệu của mình từ chính những khiếu kiện của người tiêu dùng. Luật sư Lĩnh “bật mí”: Trong quá trình tư vấn cho khách hàng, khi làm việc với doanh nghiệp bị “thượng đế” khiếu nại, chủ doanh nghiệp này thẳng thắn bày tỏ quan điểm rất thích “thượng đế” khiếu nại đến cơ quan truyền thông để được quảng cáo, nổi tiếng mà không mất tiền!.
Thẩm phán N.T.Đ – TAND TP Hà Nội, người được giao xét xử nhiều vụ việc liên quan đến người tiêu dùng, nhận xét: “Thượng đế” thường thiếu những hiểu biết cơ bản khi làm đơn kiện doanh nghiệp, nhà sản xuất. Nhiều vụ, cán bộ toà phải hướng dẫn cách thu thập tài liệu để gửi cho toà thì mới đủ chứng cứ để thụ lý.
Có những vụ, xuất phát là người tiêu dùng kiện nhưng lại trở thành vụ kiện dân sự. Những vụ người tiêu dùng kiện chuyển sang vụ án kinh tế là rất khó. Có những nội dung đơn rất “hấp dẫn”, rõ ràng là “thượng đế” bị lừa, chúng tôi đã hướng dẫn sang cơ quan điều tra gửi đơn nhưng cuối cùng, do tài liệu để chứng minh cho sự lừa đảo của doanh nghiệp rất thiếu, nên “thượng đế” lại quay về kiện dân sự. Trên thực tế, có người tiêu dùng thắng kiện nhưng việc thi hành án cũng rất khó khăn.
Chị Nguyễn Hoài Hương (Cầu Giấy, Hà Nội) bức xúc: Cách đây 3 năm, chị thắng kiện một chủ doanh nghiệp sản xuất sữa. Họ công nhận sữa có lỗi nhưng chỉ đổi sữa khác, không đền bù, bồi thường cho người tiêu dùng cùng lô sữa lỗi họ đã sản xuất. Chính vì thắng kiện, nhưng quyền lợi cũng không được giải quyết thoả đáng nên “thượng đế” không muốn khiếu nại, khiếu kiện cho đỡ tốn tiền, tốn thời gian!
(Theo Người đưa tin)