Câu chuyện về giá điện, hướng xử lý các khoản lỗ… của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang được dư luận rất quan tâm. Ông Đinh Quang Tri, Phó Tổng Giám đốc EVN chia sẻ xung quanh chuyện lỗ, lãi của ngành điện.
- Theo Quyết định 24/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, khi 3 thông số đầu vào tăng thì giá điện mới tăng. Tuy nhiên, vừa qua, chỉ giá than tăng, còn lại, giá dầu giảm, tỷ giá ổn định, thủy điện dồi dào là nguồn giá rẻ. Đáng lẽ ra giá điện phải giảm chứ không tăng. Phải chăng, việc tăng giá điện là để bù lỗ cho EVN?
- Nhìn bề ngoài có thể thấy nhiều yếu tố thuận lợi như nước về nhiều nên thủy điện có ưu thế, phụ tải tăng chậm, trời mát hơn nên nhu cầu tiêu thụ điện tăng thấp. Tuy nhiên, nếu nhìn đơn lẻ như vậy thì không xử lý được bài toán giá điện hiện nay. Vì ngoài các yếu tố đó, EVN có khoản “treo” chênh lệch tỷ giá 26.000 tỷ đồng, lỗ kinh doanh điện 11.000 tỷ đồng, đó là một gánh nặng, nếu không xử lý sau này sẽ rất khó.
Hiện ngành than rất khó khăn, 30% đến 40% sản lượng từ nhiệt điện than, nếu không hỗ trợ ngành than thì đến lúc nào đó sẽ không có than cho điện. Do vậy, nhìn bức tranh lâu dài, Chính phủ đã chỉ đạo năm 2013 giá than từng bước lên bằng với giá thị trường. Vừa qua, EVN đã xin ý kiến Bộ Tài chính, Bộ Công Thương tăng dần giá than từ 10% đến 11% tương đương khoảng 400 tỷ đồng. Doanh thu tăng 5% giá điện từ 1-7 dự kiến tăng thêm 3.700 tỷ đồng, như vậy, EVN còn lại 3.300 tỷ đồng sẽ bù trừ vào chênh lệch tỷ giá.
- Các khoản lỗ này sẽ được xử lý như thế nào, thưa ông?
- EVN đang đề xuất trình Chính phủ theo hướng, 26.000 tỷ đồng lỗ chênh lệch về tỷ giá sẽ phân bổ vào giá điện từ 2012 đến 2015, bình quân mỗi năm 6.600 tỷ đồng. Tuy nhiên, mức độ phân bổ như thế nào phải căn cứ vào tình hình kinh tế từng thời điểm, tình hình tài chính của EVN, mức độ tăng bao nhiêu là vừa phải. Khoản lỗ do mua điện cao bán giá thấp của năm 2010 hơn 11.000 tỷ đồng dự kiến không đưa vào giá điện. Những khoản lợi nhuận của EVN, theo Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp, EVN sẽ được khấu trừ dần nên không đưa vào giá điện.
- Trong khi các doanh nghiệp khác đều không được bù lỗ thì EVN lại được ưu tiên bù lỗ. Liệu rằng, đây là điều bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp?
- Trong quyết định của Thủ tướng nêu rõ, lỗ về sản xuất kinh doanh điện của những năm trước 2010, 2011 do là hạn hán, EVN phải mua giá điện cao, phát dầu gây lỗ và chênh lệch tỷ giá phải hạch toán dần vào trong giá điện. Chúng tôi đã nghiên cứu trình bộ, ngành theo hướng chênh lệch tỷ giá là yếu tố khách quan.
Nếu đứng từ góc độ doanh nghiệp, trong khi các doanh nghiệp khác không được bù lỗ về tỷ giá nhưng EVN lại được bù lỗ, nghe có vẻ không công bằng. Nhưng gốc rễ của vấn đề là từ giá điện. Tất cả các giá khác đều theo giá thị trường, rủi ro về kinh doanh doanh nghiệp phải gánh chịu, còn EVN không được quyết định giá mà do Chính phủ quyết, chênh lệch tỷ giá không được hạch toán vào.
Do vậy, Chính phủ trong các cuộc họp với các bộ, ngành đều kết luận, đây là lỗ do chính sách nên Chính phủ phải xử lý. Bên cạnh đó, hiện tất cả các khoản vay của EVN khoảng 7,4 tỷ USD đều do Chính phủ vay và cho EVN vay lại. Khoản chênh lệch tỷ giá đó nếu không có nguồn bù thì Chính phủ phải bỏ tiền. Trong khi tài sản này đầu tư để phục vụ người tiêu dùng nên người tiêu dùng điện phải chịu trách nhiệm. Trên thế giới, tất cả các doanh nghiệp điện đều dùng cơ chế này, tức là toàn bộ khoản chênh lệch về chi phí đó sẽ được phân bổ vào giá điện và người tiêu dùng phải chịu.
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng, hiện nay EVN vẫn không công khai minh bạch từng khoản chi phí, không rõ ràng về tình hình thất thoát đường dây, chi phí sử dụng nhiên liệu… nên không thể bắt người tiêu dùng gánh chịu khoản lỗ của EVN. Theo ông, nếu EVN cho rằng, trên thế giới, tất cả các doanh nghiệp điện đều dùng cơ chế này, tức là toàn bộ khoản chênh lệch về chi phí đầu tư điện được phân bổ vào giá điện và người tiêu dùng phải chịu thì tôi không rõ là theo thông lệ quốc tế nào. EVN phải có con số cụ thể mới thuyết phục. Trên thế giới bao giờ cũng có cơ quan kiểm soát độc quyền, làm rõ cơ cấu giá, hao hụt đường dây, tỷ lệ thất thoát điện năng. Do vậy, EVN phải làm sao công khai, minh bạch các khoản thì khi đó mới mới gọi là cùng gánh chịu, san sẻ. Còn nếu như hiện nay, người tiêu dùng rất thắc mắc. |
(Theo Báo Hải quan)