Hai mũi tên đầu tiên trong nhóm chính sách kinh tế Abenomics đã có hiệu quả trong việc tạo ra lạm phát và tăng trưởng. Tuy nhiên, nhiều người lại nghi ngờ liệu Thủ tướng Shinzo Abe có thể thực hiện được mũi tên thứ ba – cải tổ cấu trúc. Họ lo ngại thuế tiêu dùng tăng vào tháng 4 có thể xóa sổ đà phục hồi kinh tế của Nhật Bản.
Theo Craig Botham – nhà phân tích tại hãng quản lý tài sản Schroders, nếu Abenomics thất bại, các nước mới nổi cũng không tránh khỏi tổn thương. "Chúng tôi đã liệt kê vài rủi ro hàng đầu với nhóm nước này, một trong số đó là Abenomics thất bại", ông cho biết.
Các hãng xuất khẩu của Nhật Bản được hưởng lợi rất lớn từ đồng yen yếu. Ảnh: Bloomberg |
Trong trường hợp xấu nhất, nếu nâng thuế tiêu dùng đẩy Nhật Bản vào suy thoái, Ngân hàng trung ương nước này sẽ phải tăng kích thích, khiến đồng yen yếu đi. Tỷ giá khi ấy có thể lên quanh mốc 130 yen đổi một USD.
Ở mức này, các nước trong khu vực sẽ có hai bất lợi chính. Một là nhu cầu nhập khẩu của Nhật Bản giảm, hai là hàng xuất khẩu của Nhật Bản có lợi thế cạnh tranh tốt hơn nhờ giá rẻ. “Giả sử các công ty Nhật tận dụng sức giảm của đồng yen để hạ giá sản phẩm, thị phần đối thủ của họ sẽ bị đe dọa”, Botham cho biết.
Những nơi bị thiệt hại nặng nhất từ hai nguy cơ này sẽ là Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và Philippines. Châu Âu, Trung Đông và châu Phi sẽ chịu tác động ít nhất. "Do thuế tiêu dùng được nâng vào quý II, các công ty Hàn Quốc, Đài Loan và Philippines sẽ vẫn kinh doanh tốt trong nửa đầu năm nay, sau đó mới bước vào thời kỳ chật vật", ông cho biết.
Tuy nhiên, Schroders cho biết các nhà hoạch định chính sách tại những nước này có thể đang tìm cách ngăn chặn ảnh hưởng của đồng yen yếu, bằng kích thích tiền tệ hoặc tài khóa. Đặc biệt là Đài Loan và Hàn Quốc, nhờ thâm hụt tài khóa nhỏ và lạm phát thấp.
Dù vậy, hãng cũng cho rằng những thay đổi về tỷ giá không chỉ là yếu tố duy nhất tác động đến dòng chảy thương mại. Giá hàng hóa và đà hồi phục của kinh tế toàn cầu cũng có ảnh hưởng tương tự.
Raj Biswas – kinh tế trưởng khu vực châu Á – Thái Bình Dương tại IHS Global Insight cũng đồng ý với nhận định đồng yen giảm nhanh sẽ là tín hiệu cảnh báo cho các đối tác thương mại của Nhật Bản. "Mỹ, châu Âu và các đối tác thương mại chính sẽ phải lo ngại nhiều hơn về việc đồng yen giảm giá mạnh từ mức hiện tại", ông nói.
Tuy vậy, Frederic Neumann - trưởng nhóm nghiên cứu kinh tế châu Á tại HSBC lại cho biết ông không quá lo ngại về ảnh hưởng của Abenomics với các nước mới nổi. "Phần lớn các nước châu Á không cạnh tranh trực tiếp với Nhật Bản và có dây chuyền sản xuất kém xa. Chỉ Hàn Quốc và Đài Loan là hai trường hợp đặc biệt. Các doanh nghiệp ở đây có nguy cơ giảm lợi nhuận nếu đồng yen yếu đi", ông nói.
Neumann nhận xét tại các khu vực khác của châu Á, gồm cả Trung Quốc, ảnh hưởng này có thể rất hạn chế. Năm ngoái, đồng yen mất giá 17% so với USD, nhưng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Nhật Bản vào các nước Đông Nam Á vẫn tăng. Vốn vay các ngân hàng Nhật cho khu vực này cũng nhích lên. Vì thế, nếu đồng yen yếu đi, một số nước Đông Nam Á thậm chí còn có lợi.
Hà Thu