Nguồn cơn bắt đầu từ quyết định 994 bổ sung 185.000 bộ linh kiện xe máy nhập khẩu năm 2002 cho các doanh nghiệp FDI do Phó thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ký ngày 31/10. Ngay sau đó, ngày 1/11, Hiệp hội Xe đạp xe máy Việt Nam đã lên tiếng phản đối chính sách quản lý nhập khẩu và phương tiện xe máy do một số bộ ngành đề ra.
Theo ông Nguyễn Mỹ, Tổng thư ký Hiệp hội Xe đạp xe máy Việt Nam, chỉ tiêu nhập khẩu cho cả năm 2002 là 1,5 triệu bộ, nay tăng thêm 180.000 bộ là đi ngược chủ trương của Nhà nước trong việc giải quyết các vấn đề về an toàn giao thông. Đó là chưa kể gần 30.000 bộ linh kiện CKD khác mà Bộ Thương mại đã xé rào xin hộ cho một số đơn vị qua chính sách hàng đổi hàng và thanh toán nợ với Lào (bằng xe máy Thái Lan). Sự phân biệt đối xử của Chính phủ không những thể hiện trong viêc chia chỉ tiêu mà còn bộc lộ trong cơ chế quản lý nhập khẩu bộ linh kiện. Trong khi các doanh nghiệp FDI được tạm ứng chỉ tiêu nhập khẩu ngay từ đầu năm 2002 nên tha hồ làm mưa gió trên thị trường thì mãi đến tháng 10 các doanh nghiệp Việt Nam mới được phân bổ chính thức. Tuy đã có chỉ tiêu nhưng các bộ ngành lại đề ra một số rào cản kỹ thuật để các doanh nghiệp trong nước không thể nhập khẩu được.
Cụ thể là vấn đề quyết toán thuế nhập khẩu linh kiện theo tỷ lệ nội địa hóa năm 2001. Ông Hoàng Tuấn Việt, Phó giám đốc công ty xuất nhập khẩu Tổng hợp 3 cho biết, đến nay việc quyết toán thuế vẫn chưa hoàn tất. Lúc đầu Tổng cục thuế cho rằng các doanh nghiệp phải nộp 1.300 tỷ đồng, nay giảm xuống 720 tỷ đồng.
Các doanh nghiệp Việt Nam cho rằng, trước khi các công ty sản xuất lắp ráp xe máy trong nước tham gia thị trường, hầu hết đơn vị FDI mặc dù thu lợi nhuận rất cao nhưng không đầu tư vào sản xuất phụ tùng linh kiện. Đến khi doanh nghiệp Việt Nam vào cuộc cạnh tranh, họ mới vội vã đầu tư. Về nộp ngân sách, cùng sản xuất một chuiếc xe máy doanh nghiệp trong nước đóng góp cao hơn các nhà sản xuất FDI . Nếu công ty Honda có 1 lao động bị nghỉ việc vì hết chỉ tiêu nhập khẩu linh kiện thì doanh nghiệp trong nước cũng có 3-4 lao động phải nghỉ việc vì lý do trên.
"Doanh nghiệp Việt Nam đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng vào các dự án sản xuất linh kiện trong nước. Vậy tại sao Chính phủ lại đối xử "nhất bên trọng nhất bên khinh" như vậy?", ông Vũ Mạnh Hà nhấn mạnh.
(Theo Nông Nghiệp Việt Nam)