Cửa hàng bày bán đủ loại nguyên phụ liệu và hương liệu chế biên thực phẩm. |
Từ nhiều năm nay, Hàng Buồm thường được nhắc tới như một phố chuyên doanh mặt hàng sữa các loại, nhiều nhất là đồ nhập khẩu chính hãng, hàng của công ty nước ngoài sản xuất trong nước và cả đồ xách tay. Xen lẫn những shop đồ "xịn" đó là 5-6 cửa hàng buôn bán tổng hợp các loại hoá chất, phẩm mầu, tinh dầu, cacao và cả bơ, sữa phục vụ làm kem, bánh kẹo, nước ngọt, chè...
Nếu có nhu cầu mua buôn sữa bột để chế biến thực phẩm, khách có thể đến cửa hàng Tân Oanh. Ở mặt tiền, cùng với các loại nguyên liệu khác, chủ hộ bày dăm ba chục túi nhỏ đóng sẵn trong bao nilon trắng loại 1 kg (giống như túi đựng đường) để làm mẫu chào hàng. Tất cả đều không nhãn mác. Nhưng để khách tiện phân biệt, trên mỗi túi đều ghi rõ bằng bút dạ đỏ các loại sữa khác nhau. Nào là sữa gầy, sữa béo, loại làm kem, sữa chua, pha trà hay làm bánh... Giá dao động từ 30.000 đến 70.000 đồng/kg, tuỳ chủng loại, mua nhiều hay ít, khách quen hay lạ. Theo lời giới thiệu của bà chủ, hàng nhập của New Zealand và Australia thường ngon hơn và cũng đắt hơn, khoảng 55.000 đồng/kg. Sữa Pháp, Hàn Quốc hay Malaysia, vị mặn nhiều hơn và giá cũng mềm hơn. Loại tách bơ (còn gọi là sữa gầy) thường dùng để chế biến sữa chua và có giá cao, khoảng 65.000 đồng/kg. Nếu mua váng sữa (sữa whey), giá càng rẻ, chỉ nhỉnh hơn 20.000 đồng một chút. Cacao thì 20.000-60.000 đồng/kg.
Các bao sữa cứ đặt trệt trên sàn đá hoa. |
Kho hàng nhà Tân Oanh ở trên tầng 2 dành riêng cho sữa, khách chỉ được vào nếu có ý mua nhiều, cất buôn. Hàng chục bao tải giống hệt xi măng xếp chồng lên nhau trên nền gạch men lát lâu ngày. Bà chủ tên Oanh nhẹ tay phủi bụi và xốc lại một bao hàng ghi made in Korea, hạn sử dụng tháng 12/2005. "Nếu mua cả bao, tôi bớt cho 2 giá, còn 28.000 đồng", bà nói với phóng viên VnExpress trong vai một người chuẩn bị mở tiệm làm kem đang đi tìm nguồn cung ứng nguyên phụ liệu. Dẫn khách sang khu sữa Malaysia, hạn sử dụng tháng 7/2005, bà Oanh cho biết giá mềm hơn vì sắp hết date. Cạnh đó là những bao sữa béo, sữa gầy và cả váng sữa ghi của New Zealand, Australia. Tất cả đều đóng gói 25 kg, in đầy đủ nhãn hiệu, tên nhà sản xuất, thành phần và thời hạn sử dụng.
Cả phố có 3-4 nhà bán buôn sữa, hàng Tân Oanh có vẻ lớn nhất, mỗi lần xuất kho từ một đến hàng chục bao, chủ yếu cho các nhà hàng, tiệm kem và mới đây là những quán trà sữa trân châu. Khách mua không phải mặc cả nhiều vì bà chủ nói giá rất chuẩn.
Gần phía cuối dãy bán sữa bột theo cân còn một cửa hàng bán lẻ. Trên sạp, cùng đồ hộp ngoại lẫn bánh kẹo là những bịch nilon sữa bột tự đóng. Khách hỏi mua nửa cân sữa chưa tách bơ để làm kem, bà chủ phát giá 35.000 đồng. "Yên tâm đi, chúng tôi bán nhiều năm nay rồi, chất lượng đảm bảo. Bản thân tôi có lúc thèm quá còn xúc một vài thìa ăn sống, ngon chẳng kém sữa palm dành cho trẻ suy dinh dưỡng ngày xưa đâu. Làm gì có sữa giả. Nếu có, chỉ là hàng quá date, bị vón lại thôi, và chỉ có những người ở tỉnh lẻ không biết mới mua phải chứ Hà Nội mình ai mua", bà chủ nhiệt tình nói khi thấy khách e ngại nhìn túi nilon buộc vụng bằng dây chun, và từ miệng túi một con vật bé xíu màu ghi từ từ bò ra. Bà kể, ngày trước cũng bán sữa con bò đỏ hay bò đen gì đó của Trung Quốc, sau thấy Nhà nước cấm nên thôi.
Đưa túi sữa cho khách, bà cũng cam đoan đây là hàng nhập khẩu chính hãng của Australia, nhưng khi được hỏi tên đại lý nhập khẩu thì bà loay hoay lục tìm mãi trong cuốn sổ của mình vẫn không thấy. "Cả bao tải nhập khẩu chính hãng có nhãn mác đàng hoàng, tôi san ra từng túi. Các nhà khác cũng vậy thôi. Nếu phải bán cho những nơi đòi hỏi có nhãn mác trình cho cơ quan quản lý xem thì tất cả đều tự in và dùng băng dính dán lên túi. Chả mấy khi khách mua lẻ lại hỏi về nhãn mác như cô", bà chủ bắt đầu tỏ vẻ khó chịu trước sự tò mò của khách mua.
Những bịch sữa bột béo này được đóng gói bởi các cơ sở tư nhân. Loại bao bì màu đỏ giá 30.000 đ/kg, bao bì xanh giá 26.000 đ/kg. Bao bì sữa NewZealand không hề có thông tin về nhãn hiệu, nhà sản xuất, thành phần chất lượng.
Nếu các chủ hộ kinh doanh trên phố Hàng Buồm nói chỉ bán sữa cho khách để chế biến thực phẩm, thì ở TP HCM, những túi sữa như vậy có thể dùng để uống. "Loại sữa bột béo này giá 30.000 đồng/kg, còn sữa béo Tân Tây Lan kia chỉ 26.000 đồng/kg thôi. Muốn mua bao nhiêu cũng đáp ứng được", người bán ở cửa hàng thực phẩm Tuấn Đức, chợ Bình Tây, quận 6, TP HCM nhiệt tình hướng dẫn. Vừa nói, tay bà vừa cất nhanh túi sữa bột đã đổi màu vàng nâu vào bên trong quầy.Trên quầy, hơn 10 loại sữa đóng gói nằm xen kẽ với những hộp thiếc sữa chính hãng khác. Nhiều túi trên bao bì thậm chí không có nhãn hiệu hàng hóa, tên cơ sở sản xuất cũng như thành phần chất lượng của sữa. Bằng mắt thường cũng có thể nhận ra bột trong túi đã chuyển sang màu vàng đặc trưng của sữa kém phẩm chất hoặc quá date, dù thời hạn sử dụng trên bao bì ghi đến tháng 6 năm 2006.
Không chỉ có cửa hàng Tuấn Đức, sữa giá rẻ đóng gói bởi các cơ sở sản xuất nhỏ được bày bán trên tất cả cửa hàng sữa khác ở chợ Bình Tây. Tất cả đều được in nhãn là sữa Hà Lan, New Zealand, hoặc chỉ ghi đơn giản là sữa bột béo, sữa béo ngọt, sữa béo nhạt. Thời hạn sử dụng ghi trên bao bì phổ biến nhất từ 6 tháng đến 1 năm.
Theo thông tin ghi trên bao bì sản phẩm thì ai cũng có thể dùng sữa này. Túi sữa bột béo Hà Lan có các thông tin được ghi bằng tiếng Trung Quốc lẫn tiếng Việt, dán thêm một tấm card nhỏ tên Công ty TNHH SX - TM Tuấn Cường Phát, nội dung: "Sử dụng tốt cho các đối tượng: Trẻ em từ 1 tuổi trở lên. Phù hợp với người trưởng thành, người lớn, người cao tuổi, người già yếu suy kiệt, người suy dinh dưỡng". Tuy nhiên theo một bác sĩ dinh dưỡng có uy tín tại TP HCM, không thể có loại sữa vừa dành cho trẻ em lại vừa phù hợp với người lớn suy dinh dưỡng được. Đơn giản là những tỷ lệ và thành phần sữa cho trẻ em cần một số yêu cầu khác với người lớn như DHA, Taurine, độ béo, ngọt... "Tất nhiên người lớn uống sữa của trẻ em cũng không sao, nhưng trẻ em uống sữa của người lớn thì có thể không đảm bảo đủ một số chất dinh dưỡng cần thiết phù hợp với sự phát triển của lứa tuổi", vị bác sĩ này cho biết.
Chị Lượm, chủ một cửa hàng sữa, bánh kẹo ở chợ Tôn Thất Đạm, quận 1 nói: "Loại sữa đóng gói trong túi thì chủ yếu bán cho người có thu nhập thấp hoặc chuyển hàng về các tỉnh. Chợ tại quận trung tâm thành phố không bán được hàng này". Tại chợ Tôn Thất Đạm, Bến Thành, Vườn Chuối, Tân Định hay khu vực "chợ" sữa ngoại Nguyễn Thông... khó có thể tìm được loại hàng bình dân trên quầy. Tuy nhiên đi về quận 5, 6, 10, 11, Bình Chánh, Bình Thạnh, Thủ Đức... lại dễ dàng mua được sữa giá rẻ. Chủ cửa hàng bách hóa Thy trên đường Nguyễn Xí, quận Bình Thạnh cho rằng, khu vực này chủ yếu là dân lao động, kinh tế gia đình thấp nên có nhu cầu tiêu dùng những sản phẩm giá rẻ. Vì vậy cửa hàng nhận ký gởi bán một số loại sữa túi của các cơ sở sản xuất nhỏ để cung cấp cho người tiêu dùng. "Cũng có nhiều khách hỏi mua lắm", chủ cửa hàng nói.
Uyên Vy, người bán tại cửa hàng sữa Hương ở đường Nguyễn Thông cho biết, thực chất sữa giá rẻ là sữa New Zealand, chất lượng loại 2 hoặc 3, đã được tách béo hoặc chỉ là xác sữa, nhập về theo bao có trọng lượng 40 kg rồi mới pha chế thêm. Tuy nhiên bao 40 kg khó bán sỉ, nên nhiều người đã sang chiết ra thành những túi nhỏ có trọng lượng 500gr hoặc 1 kg để bán lẻ.
Theo chị Vy, sau vụ sữa giả Trung Quốc, từ đầu năm đến nay Chi cục quản lý thị trường thành phố không cho phép sữa không có nhãn mác được bày bán trên thị trường. Chính vì vậy, thay vì trước đây sữa chỉ cần cho vào túi, cột miệng lại thì bây giờ các cơ sở sang chiết "lách" bằng cách in bao bì, dán nhãn giả lên bao bì sản phẩm như một hãng sữa chính thống. Đây chính là cách mà Công ty TNHH Tiên Bửu sản xuất sữa Enter Milk, Dairy, vừa bị Quản lý thị trường TP HCM bắt quả tang.
Trên thực tế, rất nhiều cơ sở sản xuất sữa vẫn còn tồn tại, các cơ quan chức năng chưa kiểm soát hết. Trên quầy của các cửa hàng sữa tại chợ Bình Tây còn có sản phẩm của những nhãn hiệu sữa giá rẻ khác như cơ sở Phước Tài, cơ sở Thuận Thông - Vina... Có cơ sở như Thành Công ghi số điện thoại liên lạc 0903.725282 "như một đảm bảo về chất lượng sản phẩm".
Nhóm phóng viên
Ảnh: Anh Tuấn
* Tên cửa hàng và nhân vật đã thay đổi