Mục tiêu cơ bản là nâng giá mua lúa lên tối thiểu 1.300 đồng/kg đã hoàn toàn phá sản. Mức lãi 20% Chính phủ dự kiến "tặng không" cho nông dân vụ qua cũng trở thành con số 0. Có thể nói, hậu quả mà Nhà nước cùng nông dân phải gánh chịu từ số 1 triệu tấn gạo tạm trữ là rất lớn.
Các chuyên gia cấp bộ nói gì?
Các chuyên gia ở Bộ NN&PTNT cho rằng, các doanh nghiệp vẫn quen ngồi chờ có người mang lúa đến tận cửa để mua, không chịu tổ chức mạng lưới thu mua đến tận dân. Ý tưởng thành lập các chợ lúa gạo chưa được thực hiện quy củ, chỉ mới hình thành một số chợ tự phát.
Trong khi đó, ông Nguyễn Đăng Chi, Phó Vụ trưởng Vụ Xuất nhập khẩu (Bộ Thương mại) nhận xét, doanh nghiệp không thể kinh doanh hiệu quả nếu mua lúa trực tiếp từ nông dân do sản xuất của nông dân quá manh mún, phân tán. Theo ông Chi, chính bà con nông dân sẽ tự biết bán lúa thế nào là có lợi nhất. Tuy nhiên, với mức giá chỉ 1.000 đến 1.100 đồng/kg thì không biết phải "xoay" thế nào mới không bị lỗ.
Một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp không nâng giá mua cao lên là giá gạo xuất khẩu không thuận lợi, chỉ 129 đến 130 USD/tấn. Mặc dù Nhà nước hứa xem xét giải quyết trong trường hợp doanh nghiệp vị lỗ do tạm trữ lúa gạo, nhưng các doanh nghiệp đã có quá nhiều kinh nghiệm với những khoản bù lỗ phức tạp và mất thời gian này, nên hầu như không ai dám mạo hiểm mua đắt bán rẻ. Trong khi đó, các cơ quan điều hành không có cách nào bắt buộc các doanh nghiệp phải mua đúng giá sàn.
Nói về tiến độ chương trình, ông Hoàng Văn Sâm, Tổ trưởng tổng hợp, Vụ Kế hoạch quy hoạch, Bộ NN&PTNT, cho biết đã không đạt được yêu cầu đề ra. "Họ (doanh nghiệp) chỉ ngồi nghe ngóng, xem xét, phải đến khi có cam kết hỗ trợ mới mua mạnh".
Nông dân vẫn "méo mặt"
Dù đã mua xong 1 triệu tấn tạm trữ, lượng lúa trong dân hiện vẫn còn tồn tương đối lớn, mà giá vẫn đóng băng, chứng tỏ khoản hỗ trợ về tài chính của Nhà nước chỉ dồn cho các hoạt động dịch vụ mua lúa của tư nhân và doanh nghiệp. Không có một cái kho nào lớn bằng những cái kho tạm trữ trong dân, nên muốn dân có lợi thì phải hỗ trợ họ trực tiếp.
Nên chăng, Nhà nước xem xét miễn thuế nông nghiệp, chuyển đổi cơ chế cho vay theo năm chứ không theo vụ sản xuất như hiện nay. Ông Nguyễn Văn Ba (Vĩnh Hưng, Long An) phát biểu với phóng viên báo Lao Động: "Hiện gia đình tôi vẫn còn giữ tới 100 tấn lúa, nhưng thực sự lo ngại về đầu ra". Còn chị Lê Thanh Vân (Vị Thanh, Cần Thơ) thì có ý tưởng: "Tại sao Nhà nước phải bù tiền lo lãi suất cho các doanh nghiệp mua gạo tạm trữ, mà không thu thuế bằng lúa cho dân được nhờ?".
Lao Động, 9/5