Ông Hải cho rằng EVN đang thiếu rất nhiều vốn đầu tư. |
- Tại sao phải liên tục tăng giá điện, thưa ông?
- Hiện nay, chi phí sản xuất trong rất nhiều ngành công nghiệp, giá điện chiếm tỷ trọng không nhỏ, nếu giảm được thì sẽ nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp. Nhưng vấn đề là ở chỗ EVN đang nắm vai trò độc quyền do đó phải lo cả vấn đề cung cầu của thị trường. Để cân bằng nguồn vốn đầu tư, đến nay EVN đã phải vay khoảng 3 tỷ USD của các tổ chức tài chính quốc tế. Những lần tăng giá điện vừa qua của chúng ta đều nhằm một mục đích làm cho tình trạng tài chính của EVN tốt hơn để vay được nhiều hơn chứ không phải là trông chờ vào nguồn thu tăng thêm do tăng giá điện để tăng đầu tư.
- Nhiều người cho rằng vấn đề không phải là thiếu vốn mà ở chỗ đây là lĩnh vực độc quyền, do đó cứ thấy thiếu vốn hoặc gặp khó khăn là EVN lại đề nghị tăng giá điện?
- Tôi không nghĩ như vậy. Thật ra giá điện trung bình của chúng ta hiện nay đang thấp hơn giá điện trong khu vực.
Trước đây, khi điện là độc quyền Nhà nước, giá điện được tài trợ tính toán bù lỗ và cấp ngân sách cho đầu tư. Nhưng từ năm 1990 đến nay, chính sách đối với ngành điện là “anh là độc quyền nhà nước nhưng anh phải tự vay tự trả để đầu tư, Nhà nước sẽ không cấp vốn ngân sách nữa”. Đấy cũng là chính sách chung mà các nước áp dụng đối với ngành điện vì không một nước nào có ngân sách chịu nổi toàn bộ phần đầu tư. Đối với Việt Nam, hiện nay vốn đầu tư cho phát triển điện là 23.000 tỷ đồng, trong khi nhu cầu ít nhất phải là 30.000 tỷ đồng. Như vậy, để đáp ứng nhu cầu vốn còn lại, ngành điện lực sẽ phải cân đối, phải tiếp tục đi vay.
- Nhưng việc đầu tư cho phát triển điện có thể tiến hành thông qua việc thu hút từ bên ngoài chứ không phải chỉ trông chờ vào đầu tư của ngành điện lực?
- Chúng ta đã làm rồi, những năm vừa qua, Chính phủ và Bộ Công nghiệp đã tích cực kêu gọi các nhà đầu tư cho các dự án điện. Hiện đã có hơn 80 nhà máy điện với công suất trên 4.000 MW không phải do EVN mà các thành phần kinh tế khác đầu tư hoạt động và bán điện lại cho EVN. Theo tôi, vấn đề ở đây không phải là nguồn nhiều, mà ở chỗ giá điện dù cao hay thấp phải phản ánh đúng chi phí kinh tế của nó. Nếu thấp hơn so với chi phí đầu tư thì sẽ không ai đầu tư vào lĩnh vực này.
- Nhưng EVN lại là doanh nghiệp độc quyền về lưới điện nên các doanh nghiệp khác buộc phải bán điện cho EVN, do đó không còn sự cạnh tranh để đưa ra sản phẩm rẻ nhất cho người tiêu dùng?
- Tôi không nghĩ đấy là độc quyền, mà đó là sự vận động tất yếu của một cơ cấu ngành. Hiện nay khâu phát điện là khâu có lợi nhuận cao nhất. EVN cũng không thích thú gì với chuyện phải đi mua điện từ các nhà đầu tư nguồn điện khác. Vì mua điện bằng USD, bán điện bằng VND, chỉ riêng rủi ro về tỷ giá đã là một vấn đề không thú vị đối với EVN. Tuy nhiên, đấy là trách nhiệm mà EVN đang phải đảm nhận, và hiện nay tất cả những cái mà tổng công ty này đang phải làm cũng chính là nhằm hướng tới việc hình thành một thị trường điện. Luật điện lực mà chúng ta đang soạn thảo cũng đã đề cập đến việc hình thành một thị trường như vậy: các nhà đầu tư xây dựng các nhà máy điện, sau đó bán lên lưới điện.
- Nói tóm lại, quan điểm của Bộ Công nghiệp đối với đề xuất tăng giá điện của EVN là thế nào? Có đồng ý tăng hay không, thưa bộ trưởng?
- Hiện giờ tôi chưa thể nói gì được. Đề nghị của EVN về tăng giá điện tới đây sẽ còn phải được Bộ Công nghiệp cùng với các bộ ngành khác và EVN tính toán lại. Tăng hay không là do Chính phủ quyết và thời điểm cũng phải hợp lý. Nhưng vấn đề quan trọng là làm sao để tổng công ty có đủ nguồn lực tài chính để tiếp tục đầu tư phát triển điện.
(Theo Tuổi Trẻ)