Máy ngoại có thể tràn ngập các cửa hàng. |
Theo ông Sơn, do không sản xuất được linh kiện nên hầu hết các đơn vị phải phụ thuộc vào nước ngoài về mẫu mã, chất lượng. Vì vậy, giá bán sản phẩm nội địa nhiều khi cao hơn cả hàng ngoại. Việc cắt giảm thuế quan CEPT/AFTA sẽ là cú đấm mạnh đối với các công ty sản xuất điện tử nội địa. Vì khi đó, hàng điện tử nguyên chiếc ngoại nhập tràn vào Việt Nam do thuế nhập khẩu thấp sẽ tiêu diệt sản phẩm của các nhà sản xuất "non yếu" trong nước.
Nhận thức được điều này, không ít đơn vị mới đây đã đề ra những chiến lược phát triển riêng cho mình. Tổng công ty Điện tử và Tin học Việt Nam cho biết, họ đang tập trung sản xuất các sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam, trong đó đặc biệt chú ý đến đối tượng khách hàng bình dân như tivi, đầu DVD, VCD với các nhãn hiệu như Belco, VTB... Những doanh nghiệp này hy vọng, trong tương lai gần có thể chiếm lĩnh được thị trường trong nước, đồng thời tìm được các đối tác nước ngoài để xuất khẩu...
Tuy nhiên, ông Lê Trường Sơn thừa nhận, do năng lực công nghệ kỹ thuật thấp, cộng với thông tin thị trường nghèo nàn, khả năng xuất khẩu khó thành hiện thực. Hơn nữa, “không phải công ty nào cũng có tiền để đầu tư sản xuất hàng điện tử mang thương hiệu Việt Nam. Khi thực hiện cắt giảm thuế nhập khẩu, những đơn vị vốn ít, nhân lực thiếu sẽ phải chuyển hướng sản xuất hoặc đóng cửa”, giám đốc một doanh nghiệp điện tử cho biết.
Về phía các công ty có vốn đầu tư nước ngoài, việc Việt Nam thực hiện cắt giảm thuế quan vào những năm tới đã được tính toán từ lâu. Theo một quan chức của Viện Chiến lược Bộ Công nghiệp, khi xin giấy phép đầu tư, các liên doanh cam kết chuyển giao công nghệ cho phía Việt Nam, đồng thời sản xuất cả linh kiện xuất khẩu, song gần chục năm trôi qua lĩnh vực này chưa có kết quả nào đáng kể. Hiện nay, tỷ lệ nội địa hóa của các liên doanh chỉ đứng ở mức rất thấp: 30-40%.
Việc không có ý định tập trung đầu tư sản xuất tại Việt Nam, nhiều liên doanh đã đổ lỗi rằng, do thị trường Việt Nam quá nhỏ, sức tiêu thụ yếu nên việc đầu tư quá lớn vào sản xuất linh kiện có thể là sự... lãng phí. Mặt khác, “mở rộng nhà máy ở Việt Nam không nằm trong chiến lược đầu tư của Sony”, ông Nguyễn Tuấn Minh, Trưởng phòng đối ngoại Sony Việt Nam cho biết. Theo ông Minh, xu hướng của ngành công nghệ cao là tập trung và chuyên môn hóa, do vậy các hãng điện tử sẽ đầu tư sản xuất ở các cứ điểm rồi phân phát hàng đi khắp thế giới. Một trong các cứ điểm của Sony là Malaysia. Ngoài ra, với thuế suất nhập khẩu dưới 5% vào năm 2006, nhập khẩu tivi nguyên chiếc vào Việt Nam sẽ có lợi hơn nhiều việc lắp ráp sản xuất.
Ông Lê Trường Sơn cho rằng, đến bây giờ có thể thấy rõ mục đích chính của các nhà đầu tư nước ngoài không phải là chuyển giao công nghệ mà chủ yếu lắp ráp để thu lợi nhuận và thăm dò thị trường Việt Nam. Nhiều liên doanh hiện sắp hết thời gian hoạt động. Nếu nhà nước bỏ bảo hộ, họ sẽ ngừng sản xuất và chỉ nhập hàng về bán; nếu nhà nước tiếp tục ưu đãi thuế, họ mới duy trì nhà máy lắp ráp. "Bài toán này đã được tính kỹ", ông Sơn nói.
Gần 3 tháng nữa, Việt Nam sẽ thực hiện CEPT/AFTA. Nhằm giúp các doanh nghiệp điện tử "đủ lông, đủ cánh", Nhà nước vẫn tiếp tục bảo hộ tới năm 2006. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia kinh tế, biện pháp này không thể giúp các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh khi mà sức ỳ do quen được "chiều chuộng" không bị loại bỏ.
Phong Lan