Những đồng tiền giấy mệnh giá nhỏ như thế này ngày một khan hiếm trên thị trường. |
Không chỉ một mình chị Hà gặp phải tình trạng này. Theo khảo sát của VnExpress, tại hầu hết các chợ hay khu mua bán nhỏ của Hà Nội, TP HCM, đâu đâu cũng thấy cảnh người bán hàng nháo nhào đổi tiền giấy mệnh giá dưới 5.000 đồng. Chị Quyên, bán hàng rau tại chợ Hàng Bè, Hà Nội, phàn nàn: "Khách hàng bây giờ đi chợ toàn trả tiền to mà rau thì giá chỉ vài nghìn. Vì vậy, hiếm có khi nào bán hàng mà không phải trả lại tiền cho khách. Tiền lẻ bây giờ khan hiếm lắm, có đi cả chợ cũng chưa chắc đổi được đâu".
Không có tiền lẻ, các hộ kinh doanh nghĩ ra đủ kiểu để trả lại cho khách hàng. Các bà hàng thịt thì cắt nới tay thêm một tý cho "chẵn", còn các bà bán trứng, rau, cà chua... thì gói thêm cho khách một ít hành, ớt tươi. Một số cửa hàng văn phòng phẩm ở Hà Nội, nếu không có 500 hay 1.000 đồng để trả lại thì họ đưa cho khách... gói bông, hay cuộn gạc.
Tại TP HCM, việc sử dụng đồng xu trong trao đổi hàng hoá có phần phổ biến hơn nên vấn đề khan hiếm tiền lẻ không đến mức như Hà Nội. Song, cũng có tình trạng một số điểm kinh doanh dùng hiện vật để trả lại cho khách hàng phần dư còn lại thay vì bằng tiền. Đặc biệt là tại các bưu điện, đại lý điện thoại, quầy bách hoá...
Phần lớn những món tiền lẻ trả lại không lớn (thường là 200, 500 đồng). Khách hàng dễ tính thì bỏ qua, không phàn nàn. Tuy nhiên, không ít người tỏ ra rất khó chịu khi phải nhận những món đồ mà đôi khi không biết lấy về để làm gì. "Sau mỗi lần gọi thường dư 200, 500 đồng, thậm chí có lúc cả 1.000 hoặc 2.000 đồng. Tuy nhiên, tôi luôn phải lấy bao, tem thư cho dù vẫn biết rất ít khi sử dụng đến nó. Còn nhân viên đại lý dứt khoát rằng, 'hết tiền lẻ rồi chị ạ thông cảm cho em đi'", chị Nguyễn Thị Mai, nhà ở quận 5, TP HCM, bức xúc kể lại.
Ông Nguyễn Văn Toản, Cục phó Cục phát hành kho quỹ Ngân hàng Nhà nước, khẳng định, Ngân hàng Nhà nước đủ tiền lẻ (tiền giấy và đặc biệt là tiền xu) để đáp ứng nhu cầu lưu thông của xã hội. Theo ông, việc thiếu tiền lẻ chỉ là cục bộ, không phải ở tất cả các địa phương.
Ông Toản cho rằng, VN vẫn lưu hành song song hai loại tiền là tiền giấy và tiền kim loại mệnh giá nhỏ, trong khi người dân vốn có thói quen "xài" tiền giấy từ lâu nên không mặn mà với tiền xu. "Chúng tôi hiểu rằng để thay đổi một thói quen không phải là chuyện ngày một ngày hai. Hơn nữa, bản thân tiền kim loại cũng nặng và khó cất giữ hơn tiền giấy nên trong điều kiện còn lưu hành song song như hiện nay, người dân thích tiền giấy là điều khó tránh khỏi", ông Toản nói.
Tại các chợ, những đồng tiền giấy loại 200, 500 đồng hay thậm chí 1.000 đồng cũ nát được chuyền tay nhau. Đáng lẽ ra, những đồng tiền giấy không còn đủ tiêu chuẩn lưu thông nữa phải bị thu hồi về, nhưng trên thực tế, hiện nay đa số các hộ kinh doanh nhỏ và người dân ở Hà Nội vẫn chấp nhận những đồng tiền này dù chúng đã cũ nát. Ông Toản thừa nhận, hằng tháng vẫn có một lượng khá lớn tiền giấy mệnh giá nhỏ được thu hồi về, song tốc độ chậm hơn so với trước đây.
Chuyện thiếu tiền lẻ ở Hà Nội và một số nơi khác, theo ông Toản, là do chính người bán và người mua gây ra. "Nếu cả người mua và người bán đều chấp nhận trả và nhận bằng tiền kim loại thì không có gì khó khăn cả. Chính người mua và người bán đã tự đưa mình vào một tình huống bất lợi trong giao dịch. Người bán thì buộc phải tìm các mặt hàng khác để thanh toán trong khi người mua lại phải nhận những món hàng mà mình không muốn", ông nói.
Ông Trần Ngọc Minh, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh TP HCM, cho biết, chủ trương của Ngân hàng Nhà nước là tiếp tục đẩy mạnh việc phát hành tiền kim loại để thay thế tiền cotton mệnh giá nhỏ. Hiện lượng tiền xu phát hành ra thị trường ngày càng tăng, bình quân 4-5 tỷ đồng mỗi tuần. Hằng tháng, các ngân hàng thương mại lĩnh ra nhiều nhưng chưa bao giờ trả lại, đơn cử là Ngân hàng Ngoại thương VN (Vietcombank), một trong những ngân hàng tiêu thụ tiền xu với lượng lớn khoảng 2,5-3 tỷ đồng/tuần. Điều này cho thấy, lượng tiền xu tiêu thụ ngoài thị trường rất mạnh và có chiều hướng tăng dần. Hiện Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh TP HCM cũng giảm dần việc phát hành tiền cotton mệnh giá dưới 5.000 đồng và có thể ngưng hẳn trong thời gian tới.
Hà Vy - Nguyễn Thùy