Lê Văn Đạo, Tổng thư ký Vitas. |
- Thái độ của những người trong tổ điều hành liên bộ thế nào khi hay tin ông Lê Văn Thắng bị bắt?
- Từ sáng tới giờ không ai bàn bạc về chuyện này. Thực ra đây là tin đột ngột và chúng tôi coi đây là một tổn thất. Sự việc cụ thể như thế nào thì chưa biết, nhưng rõ ràng nó sẽ ảnh hưởng đến công việc. Bởi ông Thắng cũng là người khá nổi tiếng, từng tham gia đàm phán với Mỹ, EU và các công việc đối ngoại khác. Và tôi cho rằng sẽ có ảnh hưởng nhất định đến công việc chung.
- Là đại diện cho các doanh nghiệp dệt may, Vitas có biết về những tiêu cực trong việc phân bổ hạn ngạch?
- Tổng lượng hạn ngạch giao cho Việt Nam nói chung luôn không đáp ứng đủ nhu cầu và năng lực sản xuất. Vì vậy, chuyện thiếu, thừa quota là khó tránh khỏi. Về tiêu cực, trong tất cả các diễn đàn chính thức của hiệp hội từ trước tới nay, chưa có doanh nghiệp nào lên tiếng hoặc tố cáo. Gay gắt nhất là phản ứng của một doanh nghiệp Hàn Quốc, nhưng họ cũng chỉ thắc mắc về thái độ làm việc là chính. Họ kêu khó làm việc với các quan chức và trong quan điểm của người nước ngoài, khó gặp gỡ cũng có nghĩa là sẽ nảy sinh những chuyện này, chuyện kia. Thực ra thì các cán bộ đều rất bận, không phải lúc nào cũng có thể tiếp xúc với tất cả các doanh nghiệp.
- Việc bắt giam ông Lê Văn Thắng, từng nắm giữ trọng trách trong phân bổ quota dệt may đang làm nhiều người lo ngại sẽ ảnh hưởng tới tiến độ phân bổ quota cho năm tới. Ông có ý kiến gì?
- Theo dự kiến, quota dệt may xuất khẩu sang thị trường Mỹ sẽ được phân bổ ngay trong tháng này. Trên thực tế thì quy chế đã công bố, thành tích của doanh nghiệp đến đâu cũng đã được nạp vào máy tính rồi, căn cứ trên cơ sở đó là có thể phân bổ được. Vì vậy, vụ việc này có thể sẽ không ảnh hưởng nhiều đến tiến độ phân bổ.
- Về cơ chế phân bổ 2005, quan điểm của Vitas như thế nào?
- Chúng tôi là một thành viên tham gia xây dựng quy chế và cơ bản là đồng ý với quy chế mà liên bộ đã công bố.
- Chuyện mua bán hạn ngạch đã râm ran từ lâu. Liệu quy chế năm nay có xóa được những tiêu cực đó?
- Quy định cho di chuyển hạn ngạch tự do trong chuỗi liên kết là một biện pháp giúp hạn chế tiêu cực. Thiếu thừa hạn ngạch vẫn là chuyện muôn thuở. Thực tế Bộ trưởng Thương mại chưa cho phép chuyển nhượng quota ở ngoài chuỗi. Tuy nhiên, hiệp hội chúng tôi vẫn tiếp tục xin phép bởi chuyển nhượng, vay mượn quota là yêu cầu khách quan. Có thể năm nay anh có thành tích nhưng năm sau anh không ký được nhiều hợp đồng, hoặc năm nay anh làm mặt hàng này năm sau làm khác thì việc cho phép chuyển nhượng vẫn là đòi hỏi khách quan.
- Ông nghĩ gì khi nhiều ý kiến cho rằng việc thực hiện phân bổ quota dệt may từ trước tới nay quá lỏng lẻo?
- Việc giám sát thì đúng là chưa được chặt chẽ. Hiện có tới 1.000 doanh nghiệp, số cán bộ ít, khối lượng công việc nhiều. Bản thân hiệp hội cũng tham gia nhiều vào các cuộc điều tra và cũng phát hiện tiêu cực. Nhưng không thể nào bao trùm hết được.
- Phân bổ hạn ngạch trong thời gian gần đây, thỉnh thoảng Bộ Thương mại lại có thông báo điều chỉnh số lượng hạn ngạch đã giao cho doanh nghiệp. Có gì không bình thường trong những lần điều chỉnh này?
- Thực tế thì nhu cầu về hạn ngạch của mỗi doanh nghệp là khác nhau. Vì vậy, trong hiệp định ký với Mỹ cũng như EU đều có quy định cho phép chuyển đổi từ Cat này sang Cat khác theo một tỷ lệ nhất định. Hiệp định cũng cho phép chuyển hạn ngạch chưa dùng hết của năm trước sang năm nay hoặc vay trước của năm tới. Khi đã được phân hạn ngạch rồi, doanh nghiệp lại có nhu cầu chuyển đổi sang Cat khác, hay được sử dụng thêm hạn ngạch của năm ngoái, hoặc ứng trước của năm sau. Vì vậy, sẽ phải điều chỉnh lại.
- Nhưng tỷ lệ chuyển đổi có được thực hiện đúng theo quy định?
- Nó phụ thuộc vào yêu cầu. Ví dụ với mặt hàng áo phông và áo sơ mi nam dệt thoi. Nhu cầu làm hàng sơ mi dệt thoi ít hơn, T-shirt nhiều hơn. Doanh nghiệp có thể đề nghị chuyển đổi giữa 2 Cat này với tỷ lệ tối đa là 7%. Xin lưu ý là hiệp định chỉ quy định tỷ lệ tối đa, khi thực hiện con số có thể hơn tuỳ vào tình hình thực tế..
- Sau khi vụ việc về ông Thắng vỡ lở, nhiều người sẽ đặt vấn đề tính công khai trong phân bổ?
- Tất cả các đợt phân bổ đều được đưa lên mạng. Còn lên chậm hay không còn phụ thuộc nhiều cái như tính toán, phê duyệt. Đã lên mạng rồi, mọi doanh nghiệp đều có quyền khiếu nại nếu không được nhận đúng và đủ tiêu chuẩn khi có đầy đủ hồ sơ. Đã có doanh nghiệp làm chuyện này và họ được điều chỉnh lại.
- Nhiều người hoài nghi về vụ giao nhầm một khối lượng khá lớn vào năm ngoái. Ông thấy thế nào?
- Đó là do lỗi máy tính.
- Việc ông Thắng bị bắt liệu có ảnh hưởng đến quan điểm EU và Mỹ?
- Họ chưa có phản ứng gì, nhưng thành viên các đoàn đàm phán EU, Mỹ đều biết, tiếp xúc, làm việc với đoàn đàm phán Việt Nam do ông Thắng làm phó đoàn thì sau khi biết tin chắc là họ có phản ứng khác nhau. Nhưng đây là công việc nội bộ của mình, nên họ cũng không can thiệp nhiều.
- Vậy hiệp hội bình luận gì về vụ việc này?
- Tôi không bình luận bởi chưa có thông tin đầy đủ, chính xác. Đây là chuyện liên quan tới sinh mạng của một con người. Tất cả các thông tin phải đầy đủ, khách quan. Nếu doanh nghiệp có ý kiến phản ánh, hiệp hội sẽ đứng ra tập hợp ý kiến để phản ảnh. Còn bây giờ thì chưa bình luận.
- Bây giờ ai sẽ làm thay ông Thắng?
- Tôi cũng chưa biết. Ông Thắng đã làm công việc này lâu rồi, từ những năm đầu ký hiệp định với EU. Lúc đó ông ấy là chuyên viên.
- Trước đây cũng từng giữ cương vị vụ phó XNK Bộ Thương mại, phụ trách về dệt may, ông có gặp rắc rối thế này?
- Hồi đó đơn giản lắm, chỉ có vài doanh nghiệp và cũng chủ yếu làm hàng sang EU. Quy mô của ngành dệt may lúc đó còn bé. Giờ đây công việc lớn quá.
- Nhưng hồi đó đã có phàn nàn về mua bán hạn ngạch?
- Dư luận thì lúc nào cũng có. Ngay cả từ 1992 đã có dư luận và chúng tôi cũng đề nghị bên công an can thiệp nhưng cũng giải quyết không được nhiều.
Song Linh