Tính đến cuối tháng 11/2010, mức tăng chỉ số giá tiêu dùng của cả nước đã là 9,58%, theo số liệu công bố của Tổng cục Thống kê. Nếu muốn giữ lạm phát ở một con số trong năm nay, CPI chỉ được phép tăng dưới 0,42% trong tháng 12. Đây là điều khó xảy ra vào tháng cuối năm, khi mà áp lực tăng giá thường rất nặng nề.
Trao đổi với VnExpress.net, Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa cho rằng thời gian còn lại của năm 2010 và 2 tháng đầu năm 2011 (tính đến Tết Nguyên đán Tân Mão) là giai đoạn khá nhạy cảm trong việc điều hành giá. Theo ông Thỏa, tuy đã có những nhân tố tác động từ phía cơ quan quản lý, nhằm kiềm chế tốc độ tăng giá nhưng vẫn tồn tại không ít sức ép đẩy CPI tăng cao.
Lạm phát vẫn chịu nhiều áp lực khi thị trường vào giai đoạn cuối năm. Ảnh: Hoàng Hà |
Đối với nhóm nguyên nhân bên ngoài, Cục trưởng Cục Quản lý giá cho rằng, việc kinh tế thế giới phục hồi (tuy còn chậm) sẽ tiếp tục khiến nhu cầu nguyên - nhiên vật liệu phục vụ, sản xuất tăng, nhu cầu tăng đẩy giá tăng ở mức độ nhất định.
Điều này được thể hiện rõ trong 11 tháng qua khi giá xăng dầu thế giới tăng 29,77%, khí hóa lỏng tăng 33,88%, thép thành phẩm tăng 27,68%, giấy tăng 21,88%, chất dẻo tăng 23,48%, bông xơ tăng 44,14%... so với cùng thời điểm năm 2009.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong (Viện Nghiên cứu phát triển Kinh tế -Xã hội Hà Nội), cùng với tác động của việc điều chỉnh tỷ giá, hàng nhập khẩu tăng giá là trong thời gian qua là có thật. Tuy nhiên, cũng không loại trừ khả năng các nhà nhập khẩu không tìm được giá tốt hoặc cố tính khai giá cao để hưởng lợi.
"TP HCM cho biết có 13 nhóm mặt hàng nhập khẩu tăng giá trong tháng 11. Tôi nghĩ khó có chuyện có nhiều mặt hàng như vậy bỗng dưng đồng loạt tăng do tác động của giá thế giới", Tiến sĩ Phong dẫn chứng.
Về các vấn đề trong nước, hầu hết các chuyên gia đều cho rằng khó khăn về vốn điện, tình trạng thiên tai, dịch bệnh... là những nhân tố chính, ảnh hưởng đến nguồn cung hàng hóa, dịch vụ, làm tăng chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm trong thời gian qua, cũng như có thể kéo dài sang giai đoạn đầu năm 2011.
Một ví dụ dễ thấy nhất là giá lương thực thực phẩm. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính đến cuối tháng 11 này, chỉ số giá tại nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống đã tăng 12,46% so với thời điểm đầu năm (con số tương ứng của 11 tháng đầu năm 2009 chỉ là 3,46%. Do có quyền số lớn nhất trong công thức tính CPI (gần 40%) nhóm hàng cũng đã tác động mạnh tới đà tăng giá chung.
Theo chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, căng thẳng nhất trong vấn đề cung ứng thực phẩm cuối năm là 2 mặt hàng rau xanh và thịt lợn, chủ yếu do tác động của đợt lũ lụt tại miền Trung vừa qua. Tiến sĩ Doanh cho rằng trong trường hợp nguồn cung căng thẳng, buộc phải cho nhập mặt hàng thịt lợn thì yếu tố này sẽ lại tác động lên nhập siêu, lạm phát do đó cũng sẽ bị ảnh hưởng. Đó là chưa kể đến việc giá lương thực vẫn tiếp tục leo thang với mức tăng không dưới 6% ở các thành phố lớn (riêng Hải Phòng tăng tới 11%).
Một trong những biện pháp được cơ quan quản lý thực hiện trong thời gian qua là triển khai các điểm bán hàng bình ổn giá tại các địa phương. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, số tiền được sử dụng để bình ổn giá còn khiêm tốn (Hà Nội và TP HCM đều chi khoảng 400 tỷ đồng) trong khi các mặt hàng bình ổn chưa thực sự phong phú.
"Một vấn đề khác là các điểm bình ổn giá gần như chỉ được tổ chức ở siêu thị, trung tâm thương mại, chưa tiếp cận được với quảng đại nhân dân. Mô hình bình ổn, do đó vẫn chưa thực sự hiệu quả. Đó là chưa kể đến khả năng tạo ra cơ chế 2 giá trong thương mại, dịch vụ", Tiến sĩ Doanh nhận định.
Về phần mình, Cục trưởng Cục quản lý giá Nguyễn Tiến Thỏa thừa nhận cơ quan này cũng đã nhận rõ tình trạng thiếu hụt hàng hóa trên thị trường trong thời gian qua và đang cùng Bộ Tài chính đề xuất Chính phủ thực hiện các biện pháp tháo gỡ.
Mục tiêu chủ yếu của các giải pháp này là nhằm đẩy mạnh sản xuất, tiết kiệm chi phí, giảm giá thành sản phẩm, tăng lượng hàng hóa cung ứng ra thị trường... Ngoài ra, cơ quan quản lý cũng sẽ tiếp tục hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp dự trữ hàng, bình ổn giá trong dịp tết Tân Mão 2011.
Về điều hành tiền tệ, Bộ Tài chính cho rằng cần giữ ổn định tỷ giá, bảo đảm cung ứng đủ USD cho nền kinh tế để phục vụ mục tiêu kiềm chế lạm phát những tháng cuối năm. Ngoài ra, cần nghiên cứu áp dụng tiếp các biện pháp xử lý tỷ lệ dự trữ bắt buộc và các loại lãi suất cơ bản, thực hiện các biện pháp rút nhanh tiền ra khỏi lưu thông, trung hòa lượng tiền tệ ra - vào nền kinh tế.
Nhật Minh - Hồng Anh