"Tôi không bất ngờ khi lạm phát tăng cao". Ảnh: N.M
- Sau 5 tháng kiềm chế được lạm phát dưới mức 0,3%, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 9 bỗng vọt lên 1,31%. Đây liệu có phải là một hiện tượng đột biến?- Tôi thực sự không bất ngờ với mức tăng CPI của tháng 9. Để dẫn tới lạm phát, thường có 2 nguyên nhân: hoặc do lượng tiền trong nền kinh tế nhiều hơn lượng hàng hóa, hoặc do các nguyên nhân bên ngoài tác động vào. Kinh tế tháng 9 của Việt Nam chịu tác động của cả 2 yếu tố nói trên, trong đó, nguyên nhân bên trong là chủ yếu.
- Những yếu tố nêu trên đã tác động như thế nào tới lạm phát trong tháng 9?
- Trước hết là vấn đề cung tiền trong nền kinh tế. Đầu năm nay, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt để hạn chế lượng tiền dư thừa lưu thông trong nền kinh tế, trong đó có tín dụng. Tuy nhiên, chi tiêu công hiện vẫn rất lớn và Chính phủ vẫn phải phát hành trái phiếu, vay nợ dù nguồn thu từ thuế tăng mạnh.
Khi Chính phủ phát hành trái phiếu, người mua nhiều nhất là các ngân hàng. Lãi suất và lợi ích từ trái phiếu lại hấp dẫn hơn so với việc cho vay nền kinh tế nên vô hình chung, Chính phủ lại đang cạnh tranh với doanh nghiệp. Đó là chưa kể tới việc chi tiêu công nhiều sẽ khiến cung tiền cho nền kinh tế tăng, cho dù tín dụng ở mức vừa phải.
Nguyên nhân thứ 2 là vừa rồi Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh tỷ giá. Tất nhiên, việc điều chỉnh này có những lý do và tác động khác nhau nhưng chắc chắn sẽ làm cho các mặt hàng nhập khẩu ở Việt Nam đắt hơn. Mặt khác, Việt Nam đang nhập khẩu rất nhiều mặt hàng, trong đó có không ít nguyên, nhiên liệu, phụ phẩm…
Giá cả hàng hóa sản xuất từ các nguồn này, do đó, cũng bị đội lên. Điều này chưa thực sự rõ ràng khi điều chỉnh tỷ giá do hàng nhập khẩu cũ vẫn còn trong kho. Nhưng một thời gian sau, độ hơn một tháng thì những yếu tố đó sẽ hiển hiện trên chỉ số lạm phát.
Một điểm nữa là giá lương thực thế giới tăng mạnh trong tháng 9. Đương nhiên là nông dân ta được lợi nhưng vì kinh tế Việt Nam hiện đã có độ mở rất cao nên giá thế giới cũng tác động không nhỏ tới lương thực trong nước.
- Tuy vậy, các mặt hàng - dịch vụ giáo dục, vốn không chịu nhiều tác động từ bên ngoài, lại là nhóm có mức tăng giá cao nhất trong rổ hàng hóa. Ông đánh giá như thế nào về điều này?
- Tháng 9 là tháng đầu năm học nên giá cả các mặt hàng, từ sách vở đến học phí… tăng là điều dễ hiểu. Với nhiều triệu học sinh cùng đến trường thì những biến động này đương nhiên sẽ được phản ánh vào CPI. Đến những tháng khác thì phần của giáo dục sẽ giảm đi. Tuy vậy, điều này cũng đặt ra một vấn đề lớn: nền giáo dục của chúng ta, nơi đáng lẽ cần được Nhà nước hỗ trợ tối đa, lại đang bị phó mặc quá nhiều cho thị trường.
- Ông dự đoán như thế nào về diễn biến của lạm phát trong quý IV năm nay?
- Rất khó để đưa ra một con số cụ thể, xem tháng tới hoặc 3 tháng tới, CPI sẽ là bao nhiêu. Tuy nhiên, nếu căn cứ vào những nguyên nhân gây lạm phát đã nêu ở trên sẽ có chiều hướng dịu đi, tôi cho rằng áp lực phát những tháng cuối năm có thể vơi đi phần nào. Tuy vậy, vẫn nên hết sức cẩn trọng với nguy cơ bất ổn này.
Nhật Minh