Không phải lần đầu đề cập đến vấn đề thiếu nhất quán trong chính sách của Việt Nam nhưng hiếm có báo cáo nào, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) lại thể hiện đậm nét sự lo lắng đối với các biện pháp nới, rồi lại thắt liên tục đối với kinh tế vĩ mô.
Tại buổi công bố Báo cáo cập nhật về Phát triển châu Á sáng 3/10, đã có không dưới 3 lần các chuyên gia của ADB đề cập đến cụm từ "tăng tốc" (accelarate) rồi "dừng đột ngột" (brake) của kinh tế Việt Nam. Theo đó, trong giai đoạn cuối của năm 2011, nền kinh tế đã phải chịu hệ quả không nhỏ sau một giai đoạn nới lỏng tiền tệ để theo đuổi mục tiêu tăng trưởng ngắn hạn.
Các chuyên gia ADB cho rằng Việt Nam cần nhất quán trong chính sách. Ảnh: Nhật Minh |
Đề đối phó, các chính sách thắt chặt đã được đưa ra và phần nào phát huy hiệu quả khi giảm được lạm phát, cân bằng dần cán cân thương mại, tăng được dự trữ ngoại hối (theo ADB, ước khoảng 10 tuần nhập khẩu). Tuy nhiên, đánh đổi điều này là tăng trưởng chậm lại, doanh nghiệp khó khăn, nợ xấu tăng trong hệ thống ngân hàng... Và để đối phó với tình trạng này, chính sách tiền tệ dường như lại có dấu hiệu đang được nới lỏng dần.
"Việt Nam cần tránh xu hướng thực hiện các chính sách trái ngược nhau như đã diễn ra trong lịch sử", Giám đốc quốc gia của ADB - Tomoyuki Kimura đề xuất. Còn theo chuyên gia phụ trách Việt Nam - Dominic Mellor, điều mà nền kinh tế cần nhất trong giai đoạn hiện nay cũng như lâu dài là một chính sách tài khóa - tiền tệ mang tính lâu dài, ổn đinh. "Chúng tôi hy vọng sẽ nhận được từ các nhà điều hành tín hiệu thay đổi chính sách một cách thận trọng, dần dần chứ không theo kiểu giật cục như đã từng xảy ra", chuyên gia này nói.
Một vấn đề khác cũng được ADB hết sức chú ý và đề cập như một phần của báo cáo lần này là sức khỏe của hệ thống ngân hàng - tài chính Việt Nam. Đánh giá khu vực này đang trong giai đoạn "dễ bị tổn thương", ADB đã đề cập đến hầu hết các vấn đề thời sự của ngành như nợ xấu, nợ của khu vực doanh nghiệp Nhà nước, tình trạng sở hữu chéo tại các ngân hàng...
Căn cứ theo số liệu của cơ quan chức năng, theo ADB, tính đến tháng 6/2012, nợ xấu của các ngân hàng vẫn trong xu hương tăng và tiến gần tới mốc 5% tổng dư nợ. Tuy nhiên, Ngân hàng Phát triển châu Á thì câu chuyện nợ xấu, dù sao cũng "ít quan ngại hơn" so với tình trạng nợ của khu vực doanh nghiệp Nhà nước, bởi "nợ xấu thì còn được công bố, trong khi nợ của các tập đoàn, tổng công ty, phải khi xảy ra việc, người ta mới biết".
Tình trạng sở hữu chéo trong ngân hàng cũng được đề cập. Theo ông Tomoyuki Kimura, hiện tượng này vốn không xa lạ với thế giới. Ở nhiều nước, các ngân hàng lớn vẫn có cổ phần tại các ngân hàng địa phương. Khi các nhà băng nhỏ này gặp khó khăn, các nhà băng lớn có thể giúp đỡ vốn hoặc cử nhân sự trực tiếp điều hành. "Tuy nhiên, điểm khác ở Việt Nam là vấn đề sở hữu chéo chưa được luật hóa. Việc sở hữu thiếu minh bạch, người ta không biết ai đang sở hữu cổ phần ở ngân hàng nào. Đó chính là căn nguyên của sự bất ổn", ông Kimura phân tích.
Theo ADB, để giải quyết triệt để vấn đề nêu trên, nhất thiết phải đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, đặc biệt là khu vực tài chính - ngân hàng. Ủng hộ quyết tâm cũng như kế hoạch của Chính phủ trong vấn đề này, nhưng theo ADB, cơ quan chức năng cần công bố lộ trình cụ thể cho việc tái cơ cấu, các kết quả đã làm được... "Trong trưởng hợp chưa làm được điều gì, cần có giải thích rõ để dư luận có thêm thông tin về quá trình cải cách", các chuyên gia của Ngân hàng Phát triển châu Á đề xuất.
Tại báo cáo lần này, ADB đưa ra dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2012 là 5,1% và 2013 là 5,7%. Những con số này đều thấp hơn so với mức 5,7% và 6,2% được đưa ra hồi tháng 4 năm nay. Tuy nhiên, dự báo lạm phát cũng giảm so với báo cáo trước đó, ở mức 9,1% trong năm 2012 và 8,6% cho 2013 (tại báo cáo trước, các con số này lần lượt là 9,5% và 11,5%. ADB đồng thời cũng hạ dự báo tăng trưởng của hầu hết các nền kinh tế lớn trên thế giới, ngoại trừ dự báo tăng cho Nhật Bản trong cả 2 năm 2012 và 2013 (lần lượt là 2,3% và 1,6%).
Nhật Minh