Sẽ phải hủy bỏ nhiều hợp đồng xuất khẩu hàng may mặc sang EU. |
Cuối tháng 2, Bộ Thương mại công bố tạm ngưng cấp hạn ngạch xuất khẩu quần vào EU và chờ đến tháng 7 mới giải quyết tiếp. Tình trạng khan hiếm hạn ngạch hàng may đi EU cho thấy ngành may xuất khẩu đang nóng lên sau một năm ảm đạm. Điều này khá bất ngờ đối với Bộ Thương mại cũng như các doanh nghiệp. Nửa cuối năm 2001, giá trị các hợp đồng may mặc xuất sang EU giảm một nửa so với năm trước đó. Ngay mặt hàng ăn khách nhất của Việt Nam ở thị trường này là quần, đến cuối năm các doanh nghiệp mới chỉ tiêu thụ hết hơn 70% hạn ngạch.
Sang năm 2002, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt, may vào EU trong hai tháng đầu năm đã tăng hơn 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá gia công cũng tăng mạnh. Phó chủ tịch Hội Dệt may Thêu đan TP HCM Phạm Xuân Hồng ước tính, giá gia công hàng may xuất sang các nước EU hiện tăng 10-15%. Hầu hết các doanh nghiệp may lớn của thành phố đang hoạt động hết công suất, nhiều nơi còn phải đem hàng đi thuê gia công bên ngoài vì lo làm không kịp giao hàng. Theo ông Hồng, kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam tăng mạnh trong thời gian qua là vì Trung Quốc đang thiếu hạn ngạch. Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam còn nhận được nhiều hợp đồng do các nhà nhập khẩu chuyển về từ Philippines, Indonesia, Bangladesh và Pakistan.
Doanh nghiệp có nguy cơ lãnh đủ
Ông Phan Văn Kiệt, Trưởng phòng Kinh doanh Công ty May Việt Tiến cho biết, công ty có thể bị kẹt lại khoảng 60.000 quần tây, 100.000 áo khoác nữ và 100.000 sản phẩm quần áo khác. Riêng tiền gia công số sản phẩm này đã lên đến 500.000 USD, nếu tính đủ cả nguyên phụ liệu thì còn lớn hơn rất nhiều. Đó là chưa kể đến khả năng sẽ bị phạt vì không giao hàng.
Số doanh nghiệp lâm vào tình trạng thiếu hụt hạn ngạch so với hợp đồng đã ký không phải là ít. Một quan chức Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết: “Qua khảo sát các doanh nghiệp từ Bắc vào Nam, ít trường hợp kẹt nhiều như May Việt Tiến. Nhưng những doanh nghiệp bị vướng 40.000-50.000 sản phẩm thì rất nhiều”.
Để giải quyết tình trạng khó khăn cho doanh nghiệp, Bộ Thương mại dự định sẽ đặt vấn đề với EU trong cuộc đàm phán song phương vào trung tuần tháng 3 này nhằm tăng hạn ngạch cho một số mặt hàng dệt, may ngay trong năm nay. Tuy nhiên, một quan chức của Bộ cho rằng, ít có hy vọng sẽ đạt được kết quả ngay, mà phải chờ sau nhiều vòng đàm phán. Do vậy, có thể doanh nghiệp phải đợi đến cuối năm mới được nhận thêm hạn ngạch.
Mặt trái của việc cấp phép xuất khẩu tự động
Trước đây, cơ chế phân bổ hạn ngạch được áp dụng đã gây ra tình trạng nơi không có năng lực sản xuất vẫn được phân bổ, trong khi nơi khác cần thì phân bổ không đủ. Vì vậy, đến quý III/2001, Bộ Thương mại đã chuyển sang cấp giấy phép xuất khẩu tự động, đồng thời dừng việc thu phí hạn ngạch. Cách làm mới này tạo điều kiện cho mọi doanh nghiệp đều có thể xuất khẩu được, hàng làm xong cứ việc xuất đi sau đó mới trình chứng từ để văn phòng Bộ Thương mại tại các địa phương cấp giấy phép xuất khẩu tự động. Tuy nhiên, sau khi áp dụng cơ chế này, nhiều doanh nghiệp đã đồng loạt tập trung vào ký một số mặt hàng đang có nhu cầu tiêu thụ mạnh, dẫn đến số lượng hợp đồng vượt xa hạn ngạch mà EU dành cho Việt Nam (đối với những mặt hàng đó).
Ông Lê Văn Đạo, Vụ phó Vụ Xuất nhập khẩu thuộc Bộ Thương mại thừa nhận: “Cơ chế mở cửa vừa qua có những mặt tích cực, nhưng cũng có mặt trái của nó. Vì vậy, Bộ Thương mại đang cùng các bộ liên quan sẽ bàn để đưa ra những điều chỉnh phù hợp hơn trong quản lý sử dụng hạn ngạch dệt may thời gian tới”.
(Theo Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn)