Doanh nghiệp phải cạnh tranh bằng cách làm cẩn thận và đảm bảo hơn để có nhiều cơ hội đưa hàng vào thị trường châu Âu. |
Thông tin EU và Việt Nam đi đến thoả thuận bãi bỏ hoàn toàn hạn ngạch hàng dệt may kể từ đầu năm sau được hầu hết các doanh nghiệp hồ hởi đón nhận. Điều này càng quý giá với những đơn vị lâu nay phải chịu bao gian khó vì thiếu hoặc chậm nhận hạn ngạch để làm hàng. Theo họ sự tồn tại của hệ thống hạn ngạch dệt may không chỉ gây khó cho doanh nghiệp vì thiếu tiêu chuẩn xuất khẩu mà còn bởi những tiêu cực xuất phát từ cơ chế điều hành phân bổ quota
Bản thân Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển cũng tin tưởng, xuất khẩu tự do đồng nghĩa với việc loại bỏ hoàn toàn các tác động tiêu cực, giúp hàng dệt may của Việt Nam khẳng định chỗ đứng tại thị trường EU trong bối cảnh hậu hạn ngạch, đồng thời tạo điều kiện cho ngành công nghiệp này tiếp tục phát triển trên con đường hội nhập quốc tế.
Theo Giám đốc Công ty may Song Ngọc (TP HCM), ông Nguyễn Đức Hoan, việc EU bỏ hạnh ngạch đã mở rộng đường cho doanh nghiệp cạnh tranh khi xuất hàng mà không còn bị rào cản, một con đường cạnh tranh lành mạnh bằng chính năng lực thực của bản thân doanh nghiệp, chứ không phải bằng những cách bon chen thiếu lành mạnh như trước.
Tuy nhiên, mối lo với các doanh nghiệp lại nằm ở chỗ họ đã "ngó lơ" thị trường này quá lâu. Theo Tổng thư ký Hội Dệt may thêu đan TP HCM (Agtek) Diệp Thành Kiệt, trong suốt giai đoạn từ năm 1999 đến 2002, các công ty dệt may Việt Nam gần như bỏ cơ hội duy trì thị phần tại EU. Phần vì hạn ngạch vào đây rất ít, doanh nghiệp không coi trọng mà ồ ạt đầu tư cho thị trường Mỹ. Phần khác vì cơ chế phân bổ hạn ngạch bất cập, gây khó cho doanh nghiệp khi ký kết và thực hiện hợp đồng. Ông Diệp Thành Kiệt cho biết, bản thân các khách hàng EU cũng bắt đầu xem lại chiến lược mua hàng, theo hướng tập trung hoá đầu mối lại để đỡ tốn kém. "Họ đã chọn Trung Quốc và Ấn Độ là nguồn cung ứng hàng chủ yếu, 2 quốc gia này dù bị áp hạn ngạch song lượng quota nhiều hơn và lại chủ động về nguyên phụ liệu. Bây giờ, các doanh nghiệp Việt Nam muốn gõ cửa trở lại thị trường tiềm năng này cần phải năng động hơn", ông Kiệt nhận định.
Giám đốc Công ty may Hoàn Cầu Võ Văn Ngân cùng chung mối lo này khi cho rằng không đơn giản chút nào khi muốn tiếp cận lại thị trường EU sau thời gian dài bỏ bễ. "Trước kia, khi chưa có thị trường Mỹ công ty tôi chỉ tập trung làm đơn hàng từ châu Âu. Nhưng sau đó do ham thị trường Mỹ, phần nào bỏ quên thị trường EU. Giờ thì Hoàn Cầu cũng đã dần khôi phục lại nhưng không thể dễ dàng như trước mà phải tăng sức cạnh tranh về chất lượng lẫn giá cả", ông Ngân cho biết.
Đối với Công ty Tân Phú Cường thì có phần khó khăn hơn. Giám đốc Nguyễn Văn Thủy cho biết, công ty ông đã bỏ nhiều cơ hội làm ăn với khách hàng châu Âu. Do thủ tục xin hạn ngạch xuất khẩu phức tạp mà cũng không biết bao giờ mới được, được bao nhiêu, nên khi khách tới đặt hàng ông đều từ chối. Giờ nghĩ tới việc gây dựng lại ông cũng hơi đau đầu.
Theo ông Diệp Thành Kiệt, bản thân việc EU bãi bỏ hạn ngạch là một tin vui, song nếu xét trên bình diện chung trong sự tương quan với các nước khác thì đó chỉ là một cơ hội ngang bằng mà EU dành cho Việt Nam. Và tận dụng cơ hội đó để nó trở thành cơ hội tốt hay không còn phụ thuộc nhiều vào năng lực của doanh nghiệp nước nhà. Một số doanh nghiệp nhỏ thì lo ngại, khi xuất tự do, lợi thế lại thuộc về các doanh nghiệp lớn, có kỹ thuật sản xuất, máy móc hiện đại và tay nghề công nhân cao, còn doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ khó có cơ hội đưa hàng vào thị trường này. Bản thân khách hàng EU cũng rất khó tính, họ kỹ lưỡng và chặt chẽ trong quản lý, hơn nữa chỉ nhập số lượng ít và không nhập xô bồ.
Song, theo ông Kiệt, nỗ lực của một mình doanh nghiệp lúc này chưa đủ. Ông cho rằng, đây là lúc mà các tổ chức, cơ quan chức năng tập hợp lại để tiến hành những đợt xúc tiến thương mại mang tính bài bản giúp quảng bá và tìm chỗ đứng tốt hơn cho mặt hàng này. Hiện Việt Nam có lợi thế về các mặt hàng tương đối phức tạp, chẳng hạn nếu là sơmi thì phải là sơmi thêu, jacket cũng là loại rất cầu kì. Tuy nhiên, theo thống kê sơ bộ thì hàng dệt may Việt Nam mới chiếm dưới 10% thị phần tại EU, so với con số 60-65% của đối thủ đáng gờm là Trung Quốc.
Tính đến hết tháng 11, kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam sang EU mới đạt hơn 630 triệu USD, so với kế hoạch dự kiến là 1 tỷ USD. Xuất khẩu sang Mỹ cũng đạt thấp, khoảng 1,45 tỷ USD. Các chuyên gia lo ngại, ngành dệt may khó có thể đạt kế hoạch xuất khẩu 4,2 tỷ USD trong năm nay.
Thuỳ Vinh - Song Linh