Hàng nội lại đắt hơn ngoại nhập. Ảnh: Anh Tuấn |
Ông Nguyễn Hồng Kỳ, Tổng giám đốc Tổng công ty điện tử tin học VN, nhận định, VN càng hội nhập sâu vào thị trường khu vực, ngành điện tử càng gặp nhiều khó khăn. Thực tế, 8 tháng đầu năm giá trị sản xuất công nghiệp của Tổng công ty điện tử tin học VN đạt gần 800 tỷ đồng, giảm 12% so với năm ngoái, doanh thu cũng giảm tới gần 30%.
Trước cơn lốc giảm giá của các hãng nước ngoài, thị phần hàng điện tử trong nước đang sụt giảm thê thảm. Nếu như năm 2002, khối doanh nghiệp VN chiếm 18% thị phần thì trong năm nay chỉ ước đạt vỏn vẹn 7%. "Trong tỷ trọng một chiếc tivi VN nội, VN hầu như chưa làm được bất cứ linh kiện nào, chủ yếu là nhập khẩu về lắp ráp, do đó các doanh nghiệp không thể chủ động về giá", ông Nguyễn Thịnh, Trưởng phòng Kế hoạch Kinh doanh Tổng công ty Điện tử Tin học VN thừa nhận.
Hiện nay, thuế nhập khẩu hàng nguyên chiếc dao động 20-25%, hàng VN đã mất ưu thế về giá cả. Trong khi theo lộ trình AFTA, từ ngày 1/1/2006, các mặt hàng điện tử nhập khẩu từ ASEAN đều được hưởng thuế suất 0-5%, thuế đối với phụ tùng linh kiện cũng sẽ loại bỏ từ 1/1/2007. Do các doanh nghiệp trong nước chủ yếu nhập linh kiện từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật, Đài Loan, nên thuế suất rất cao 15-20%. Ông Kỳ phân tích, với mức thuế trên, các doanh nghiệp cắt giảm chi phí đến đâu cũng không thể hạ giá thành ngang bằng sản phẩm ngoại nhập từ ASEAN, vì vậy việc dừng sản xuất là điều tất yếu xảy ra. Khi ấy, các nhà đầu tư nước ngoài hoặc chấm dứt hoạt động hoặc chuyển thành nhà phân phối thuần tuý các sản phẩm của họ tại VN.
Để tháo gỡ bớt khó khăn, mới đây, Tổng công ty Điện tử Tin học đã đề nghị Bộ Công nghiệp, Bộ Tài chính có lộ trình giảm thuế nhập khẩu linh kiện phụ tùng điện tử xuống 0%, chậm nhất là từ 1/1/2006 với lý do VN chưa có ngành sản xuất linh kiện phụ tùng đủ mạnh và trong tương lai chưa có điều kiện để đầu tư vào ngành này. Tuy nhiên, theo các chuyên gia của 2 bộ trên cần xem xét thật kỹ trước khi xóa bỏ thuế vì nếu làm như vậy VN sẽ hoàn toàn không có ngành điện tử dân dụng, doanh nghiệp chỉ lo lắp ráp lấy công làm lãi.
Về vấn đề trên ông Kỳ cho biết, thực ra VN đã có mong muốn phát triển ngành công nghiệp sản xuất linh kiện phụ tùng từ 30 năm nay. Năm 1974, Nhà nước đã đầu tư một số vốn khá lớn để sản xuất bóng bán dẫn 3 chân, năm 1982 đầu tư dây chuyền sản xuất mạch in tại công ty điện tử Tân Bình, năm 1984 thành lập hẳn Tổng cục Điện tử và Kỹ thuật tin học để phát triển ngành này song thực tế cho đến nay hầu như không có dự án nào thành công. Nửa đầu những năm 90, một số liên doanh và doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài sản xuất linh kiện như Daewoo Hanel, Daewoo Viettronics, Hồng Việt... được thành lập nhưng nay nơi thì giải thể, nơi chủ yếu gia công lắp ráp... Nguyên nhân khiến nội địa hoá ngành này cực thấp theo lý giải của các doanh nghiệp là do sản xuất linh kiện đòi hỏi đầu tư nhiều vốn, quy mô lớn, đầu tư nhiều cho nghiên cứu thiết kế và phải tìm được thị trường xuất khẩu. Hiện nay, các tập đoàn trên thế giới đều có kế hoạch tổ chức sản xuất tập trung ở một vài cứ điểm, việc phát triển phần cứng phụ tùng ở VN do đó không được họ quan tâm đến.
Một trong những hướng đi khả thi nhất với VN đang được các doanh nghiệp ấp ủ là tận dụng ưu thế con người để phát triển mạnh thiết kế phần mềm ứng dụng, đa dạng hóa mặt hàng để tạo ra giá trị gia tăng thoát khỏi công nghiệp lắp ráp. Bởi trong tương lai các sản phẩm điện tử sẽ có sự kết nối giữa đồ điện gia dụng, công nghệ thông tin và viễn thông...
Ông Hirai Fumiatsu, chuyên gia điện tử hàng đầu của Nhật, cho biết, năm 2002, Thái Lan trải qua tình huống y như ở VN (có thể xảy ra năm 2005-2006). Thái Lan thực hiện hội nhập hoàn toàn vào AFTA từ tháng 1/2002 và thuế nhập khẩu theo quy định cho sản phẩm nguyên chiếc như tivi, video, đài... giảm từ 20% xuống 5%, song thuế nhập khẩu linh kiện vẫn ở mức 3-8%. Các công ty điện tử lâm vào tình cảnh rất khó khăn, Toshiba bắt đầu tuyên bố rút sản xuất tivi màu khỏi Thái Lan, Sony cũng có chủ trương này và dự kiến và chuyển hướng sang Malaysia. Trước tình hình trên, chính phủ Thái Lan đã chấp nhận loại bỏ thuế nhập khẩu xuống 0% không phân biệt xuất xứ đối với tất cả các linh kiện, phụ tùng nên đã giữ được các nhà đầu tư nước ngoài ở lại và tiếp tục ổn định phát triển ngành công nghiệp điện tử của họ.
Phong Lan