Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản ngày 23/1 công bố báo cáo thường niên về hoạt động của các doanh nghiệp Nhật tại Việt Nam trong năm 2012. Báo cáo này được thực hiện suốt 26 năm vừa rồi nhưng đây là lần đầu tiên được công bố rộng rãi.
Trong năm 2012, đại đa số các doanh nghiệp Nhật Bản vẫn đặt niềm tin vào thị trường Việt Nam, dù kinh tế khu vực và trong nước còn nhiều thách thức. Nếu như năm 2011 có 208 dự án đầu tư mới của Nhật Bản vào Việt Nam thì sang 2012, con số này tăng lên 270, chiếm 50% tổng số dự án FDI mới.
Năm 2012, có 60,2% doanh nghiệp Nhật cho biết họ kinh doanh có lãi. Tỷ lệ này thấp hơn mức trung bình của ASEAN là 67,5%, nhưng cao hơn tỷ lệ của Trung Quốc 57,2%.
Ngoài ra, trong số 250 doanh nghiệp được hỏi, 65,9% có ý định mở rộng hoạt động tại Việt Nam trong 2013. Tỷ lệ này cao hơn mức trung bình của khu vực. Chủ yếu những ngành có ý định mở rộng nhiều nhất là công nghệ thông tin, phần mềm, bán buôn bán lẻ, hóa học, y tế.
Lương công nhân Việt Nam đang làm tại các doanh nghiệp Nhật Bản có mức trung bình 145 USD. Ảnh minh họa: AQ |
Mặc dù vậy, giới doanh nghiệp Nhật Bản cũng chỉ ra nhiều thách thức tại thị trường Việt Nam khiến họ lo lắng. Trong đó, tốc độ tăng lương là điều khiến đa số doanh nghiệp Nhật Bản (chiếm 71% trong số được hỏi) cảm thấy ngại nhất.
Hiện nay, lương trung bình của công nhân sản xuất làm việc cho doanh nghiệp Nhật Bản ở Việt Nam là 145 USD một tháng. Con số này chỉ bằng nửa so với Thái Lan, thấp hơn 1,7 lần so với Philippines. Ngay cả tại Indonesia, lương công nhân trung bình cũng là 229 USD mỗi tháng.
Tuy nhiên, tốc độ tăng lương tại Việt Nam vài năm vừa rồi luôn cao nhất khu vực, với tỷ lệ 19,7% trong năm 2012 và có thể đạt 17,5% trong năm 2013. Trong khi đó, lương công nhân Campuchia hiện chỉ bằng nửa Việt Nam. "Do đó, Campuchia sẽ là một trong những đối thủ cạnh tranh khá nặng ký đối với Việt Nam trong vấn đề thu hút đầu tư nước ngoài", ông Hirokazu Yamaoka, truởng văn phòng JETRO tại Hà Nội. trưởng văn phòng Jetro tại Việt Nam nhận định trong buổi họp báo.
Một điểm khác khiến doanh nghiệp Nhật "chê" Việt Nam là tỷ lệ nội địa hóa chỉ ở mức 27,9%, thấp hơn nhiều so với mức bình quân chung là 47,8% và so với mức 60,8% của Trung Quốc hay 52,9% của Thái Lan, 43,3% của Indonesia. Do đó, Việt Nam hiện phải phụ thuộc nhiều vào các nước ASEAN, Nhật Bản hay Trung Quốc để nhập phụ tùng, nguyên liệu sản xuất.
Do các thách thức trên, môi trường kinh doanh Việt đang kém hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư Nhật nếu so sánh với các nước lân cận. Năm 2011, đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Thái Lan có tổng cộng 904 dự án mới, với tổng vốn đầu tư 9.131 triệu USD. So sánh với Việt Nam cả về số dự án hay kim ngạch thì Thái Lan đều cao hơn khoảng 20%. Đầu tư của Nhật Bản vào Thái Lan cũng nhiều hơn 2,3 lần so với Việt Nam, trong khi kim ngạch cao hơn 2,8 lần.
Ngay cả Indonesia, một đất nước không có nhiều cơ chế khuyến khích đầu tư nước ngoài, thì số lượng dự án cũng nhiều gấp 4 lần so với Việt Nam. Còn số lượng dự án lẫn kim ngạch vốn đầu tư từ Nhật Bản vào Indonesia đều gấp đôi Việt Nam.
Khảo sát trên của Jetro được thực hiện với 250 doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam và và gần 4.000 doanh nghiệp Nhật đang hoạt động trong khu vực châu Á, châu Đại Dương. Theo Jetro, khảo sát này có mục đích giúp Việt Nam nhận ra thực trạng môi trường đầu tư tại đây, nhằm tăng cường thu hút nguồn vốn từ nước ngoài, đặc biệt là từ các doanh nghiệp Nhật Bản.
Thanh Bình