Phó chủ tịch UBND thành phố Ninh Kiều, tỉnh Cần Thơ, ông Nguyễn Thanh Vững thống kê gần 80 dự án thuộc tỉnh, của đủ các cấp: trung ương, thành phố và quận huyện đang lâm vào thế bí. Theo ông, tất cả đều vướng đền bù, thương lượng nhiều lần không thống nhất được mức giá "hợp lý".
Ông cho hay, giá đất cao nhất tại Ninh Kiều là 17,5 triệu đồng mỗi m2, thấp nhất là 14,5 triệu đồng. Thế nhưng khi đem đi đấu giá lại vọt lên đến 33 triệu đồng mỗi m2. Sự vênh nhau này khiến nhiều người kiện tụng, cho rằng họ bị chính quyền thu hồi đất rẻ mạt.
Tương tự, tại tỉnh An Giang, huyện Tăng Châu, khung giá đất quy định 60.000 đồng mỗi m2, dù chính quyền tăng mức giá này lên thành 80.000 đồng mỗi m2 nhưng người dân đòi 2-3 triệu đồng mới chịu di dời. Mặc cả giữa dân và Nhà nước bất thành, dự án im lìm nhiều năm qua.
Cũng trong vòng lẩn quẩn ấy, tại Bến Tre, giá đất Chính phủ quy định chỉ bằng 20-30% giá thị trường đã khiến việc đền bù giải tỏa giậm chân tại chỗ.
Đại diện UBND tỉnh Bến Tre trần tình trước hội nghị: "Khi thu hồi bồi thường 300.000 đồng mỗi m2, lúc bán có giá 900.000 đồng, hỏi sao dân không hoang mang và khiếu kiện?".
Một khu dân cư tại quận 2, TP HCM vẫn chưa hoàn tất đền bù giải tỏa. Ảnh: Đức Quang. |
Phó Viện nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng TP HCM Nguyễn Đăng Sơn còn chỉ ra bất ổn về hậu giải tỏa tại nhiều đô thị lớn. Ở đó, cư dân vừa mất đất, không có nhà mà còn phải thay đổi nơi làm ăn, buôn bán, hàng xóm láng giềng và các tiện ích về hạ tầng trong khu dân cư cũ. Ông Sơn nhận định, trước nay các cơ quan thẩm định giá chỉ quan tâm đến cái hữu hình là đất mà bỏ quên tài sản vô hình của con người là điều hết sức bất công.
Giải đáp vấn đề này, Bộ trưởng Tài Nguyên và môi trường (TNMT) Phạm Khôi Nguyên cho rằng, giá đất đền bù không thể cao đến mức vô hạn. Thời gian qua, doanh nghiệp tự thỏa thuận thu hồi đất với nhiều mức giá khác nhau là một sai lầm.
Bộ TNMT sẽ áp dụng đền bù một khung giá chung cho những hộ bị thu hồi đất. Theo đó, Nhà nước sòng phẳng đưa ra mức giá sát thị trường và tính toán đến chuyện giải quyết hậu đền bù giải tỏa bằng việc xây dựng hạ tầng, xây khu tái định cư, tạo công ăn việc làm cho người mất đất...
Ông Nguyên cho biết thêm, sắp tới, Bộ TNMT sẽ phân vùng quản lý đất đai đối với các cấp lãnh đạo. Theo đó, công tác thanh tra, trao đổi thông tin và bàn bạc sẽ được tăng cường nhiều hơn để sâu sát tình hình địa phương.
Theo Bộ trưởng, dù đất có rẻ, người nghèo cũng khó mua nổi nhà. Giá đất và nhà ở cho người nghèo cần chính sách hỗ trợ, là một vấn đề xã hội, không thể căn cứ vào luật đất đai để điều chỉnh.
Hiện Tổng cục đất đai đã được thành lập, sẽ là đơn vị trực tiếp trả lời chính thức các thắc mắc liên quan đến đất đai cho toàn dân.
Một vấn đề khác cũng được bàn thảo khá sôi nổi tại buổi lấy ý kiến là việc quy hoạch sử dụng đất chồng chéo.
Tổng thư ký Hiệp hội Bất động sản TP HCM Đỗ Thị Loan nói: "Đủ thứ quy hoạch: sử dụng đất, kinh tế xã hội, tổng thể mặt bằng, công nghiệp... liên tục ra đời mà không kết nối nhau, bất hợp lý nhưng cứ tái diễn hoài".
Bà cho rằng, các quy hoạch rời rạc, không đồng bộ, thiếu logic gây lãng phí công sức và tâm huyết của toàn xã hội, làm nản lòng nhà đầu tư và gây hoang mang cho người dân.
Trong khi đó, đại diện tỉnh An Giang không ngần ngại đề nghị bỏ hẳn quy hoạch cấp xã. Bởi lẽ, nhiều năm trôi qua, quy hoạch của xã chỉ là bản đồ vô dụng trên giấy. Những hạn chế về kinh phí và năng lực cũng khiến cho địa phương không đủ tầm thực hiện nhiệm vụ lập quy hoạch theo phong trào cả nước.
Bộ trưởng TNMT Phạm Khôi Nguyên thừa nhận, bài toán quy hoạch nói chung và quy hoạch sử dụng đất nói riêng chưa hiệu quả, đã gây ra nhiều bất ổn xã hội.
Trước tiên là tình trạng đất nông nghiệp đang bị sử dụng sai mục đích, thay vì trồng lúa và lương thực thì lại bị dùng vào mục đích phát triển công nghiệp để thu về lợi nhuận cao hơn.
Thừa nhận hàng loạt những quy hoạch ra đời nhưng thiếu tính kết nối đã gây lãng phí lớn, ông Nguyên cho hay sẽ đưa tất cả những kiến nghị này vào dự thảo sửa đổi Luật đất đi để tìm hướng giải quyết.
Vũ Lê