Câu chuyện tháo gỡ điều kiện kinh doanh trói buộc doanh nghiệp và tạo động lực tăng trưởng bền vững, một lần nữa được Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Trần Đình Thiên chia sẻ tại hội nghị đầu tư với chủ đề Đột phá tư duy kinh doanh do Tạp chí Nhịp Cầu Đầu Tư tổ chức sáng 21/11.
Theo ông Thiên, trong bốn động cơ tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam thì chỉ có khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) “ăn nên làm ra” nhờ tận dụng được những lợi thế sẵn có, ít bị ràng buộc bởi các thể chế và chính sách. Trong khi đó, khu vực kinh tế tư nhân lại chậm phát triển, tỷ trọng đóng góp GDP luôn dưới 8% và hầu như không thay đổi trong suốt giai đoạn 2005-2015. Nếu không tính FDI thì bức tranh kinh tế kém tươi sáng hơn bởi những nguyên nhân nội tại, chứ không đến từ tác động bên ngoài.
Ông Thiên phân tích, không ít doanh nghiệp hiện nay có tư duy thị trường tốt, nắm bắt nhanh chóng xu hướng thế giới nhưng chưa thể đột phá do cơ chế chính sách kìm hãm. Một trong số đó là nhận thấy hệ thống chính sách bất hợp lý đang tồn tại, nhưng thay vì thay thế theo yêu cầu thực tế thì vẫn giữ lại để chỉnh sửa và bổ sung dần dần. Tư duy tháo gỡ và cơi nới khiến nền kinh tế Việt Nam bị chi phối trong suốt 15 năm qua.
Bên cạnh đó, chính sách "chọn người thắng" - thường là các doanh nghiệp nhà nước nhưng không có năng lực - để trao đặc quyền thay vì khuyến khích những doanh nghiệp có tiềm năng cũng là “quả tạ” kéo ngược, làm chậm đà tăng trưởng.
TS. Trần Đình Thiên cho rằng doanh nghiệp phải biết cách tạo áp lực với Chính phủ. |
“Doanh nghiệp trước giờ vẫn quen cơ chế xin – cho, nhưng nay phải biết cách tạo áp lực với Chính phủ để thay đổi chính sách theo hướng tích cực. Đây là hành động ủng hộ, không phải làm khó Chính phủ”, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng nói và dẫn chứng nhiều vướng mắc của doanh nghiệp bước đầu được cơ quan quản lý tích cực ghi nhận và tháo gỡ. Điển hình như trường hợp Bộ Công Thương vừa quyết định cắt giảm và đơn giản hoá 675 giấy phép con của 27 ngành nghề kinh doanh cách đây hai tháng.
Bình luận thêm về vấn đề này, ông Nguyễn Quốc Khánh – Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) cho rằng việc doanh nghiệp “gây sức ép” để Chính phủ thay đổi chính sách không thể thực hiện đơn lẻ mà cần chung tay của nhiều doanh nghiệp. Để kiến nghị hoặc đề xuất hiệu quả thì chính doanh nghiệp cũng phải nghiên cứu kỹ lưỡng trên cơ sở luật hiện hành và thông lệ quốc tế.
“Chúng tôi thường xuyên có những kiến nghị đối với các dự luật liên quan đến chuyên ngành thực phẩm. Không ít trong số này được Chính phủ chấp nhận sau khi cân nhắc lợi ích của từng thành phần”, ông Khánh chia sẻ.
Từ phía cơ quan quản lý, người đứng đầu Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng cần tập trung nguồn lực dọn dẹp các cơ chế gây bất lợi cho doanh nghiệp căn cứ vào các cam kết hội nhập như CPTPP, VEFTA… Tiếp đó là nghiên cứu cơ cấu chuyển bộ chủ quản thành bộ thiết kế chính sách và xây dựng thể chế, đồng thời thay đổi các quan niệm tạo khung khổ cơ bản và tư duy chia đều, dàn hàng ngang lấn át cách tiếp cận theo chức năng.
Theo ông Thiên, việc tạo điều kiện kinh doanh tối ưu cho doanh nghiệp mới được Chính phủ đặt lên hàng đầu trong thời gian ngắn nên chưa có dấu hiệu rõ nét cho sự lật ngược tình thế, nhưng bước đầu cũng ghi nhận sự đột phá. Điều này được minh chứng bởi sự dịch chuyển trong cấu trúc ngành nghề, khối kinh tế tư nhân đang thoát khỏi xu hướng vốn đầu tư “li ti".
Phương Đông - Thanh Lê