Thứ trưởng Bùi Xuân Khu. |
- Xin ông nói rõ Bộ Công nghiệp đã giữ vai trò cụ thể gì trong liên bộ, nhất là trong tổ điều hành phân bổ hạn ngạch?
- Bộ Công nghiệp là một trong những cơ quan quản lý nhà nước được tham gia việc xây dựng quy chế phân bổ hạn ngạch dệt may để giao cho doanh nghiệp. Tham gia ở đây là đóng góp ý kiến trong quá trình xây dựng quy chế phân bổ hạn ngạch sao cho phù hợp với thông lệ VN và quốc tế, tức được đề xuất thêm điểm này hoặc bớt điểm kia. Còn Bộ Thương mại giữ vai trò đầu mối chính vì toàn bộ các công việc liên quan đến xuất nhập khẩu, thương mại của doanh nghiệp đều do Bộ Thương mại nắm giữ.
Sau khi quy chế phân bổ được thông qua, việc giao hạn ngạch cho doanh nghiệp sẽ do tổ điều hành phân bổ hạn ngạch thực hiện. Bộ Công nghiệp cũng có cán bộ tham gia trong tổ điều hành này, nhưng phần lớn các cán bộ chính trong tổ hiện nay đều nằm ở Vụ Xuất nhập khẩu của Bộ Thương mại vì toàn bộ máy móc, con dấu, các đề xuất quyết định để ký phân bổ đều tập trung ở đây. Bộ Thương mại đã cử vụ phó Vụ Xuất nhập khẩu Bộ Thương mại làm tổ trưởng, các thành viên khác là các chuyên viên của Vụ Xuất nhập khẩu, Bộ Công nghiệp và Hiệp hội Dệt may VN... giữ vai trò giúp việc.
Sau khi nhập số liệu, tổ sẽ đối chiếu với phòng cấp giấy phép của Bộ Thương mại, tờ khai hải quan để chứng minh số lượng xuất khẩu thực của doanh nghiệp. Số liệu này cũng được đối chiếu với số liệu của Hải quan Mỹ cung cấp. Kết thúc việc tổng hợp số liệu, tổ điều hành sẽ lập bảng kê danh sách các doanh nghiệp được nhận hạn ngạch theo các tiêu chí đã đề ra như thưởng, thành tích xuất khẩu, doanh nghiệp vùng sâu vùng xa, doanh nghiệp có đơn đặt hàng lớn... với công thức tính dựa trên hệ số K để trình lên lãnh đạo liên bộ ký duyệt. Lãnh đạo của liên bộ sẽ ký tắt bảng tổng hợp này. Sau đó, tổ điều hành sẽ căn cứ vào bảng tổng hợp đã được ký để điền tên doanh nghiệp cùng lượng hạn ngạch được nhận.
- Như vậy trong liên bộ, Bộ Công nghiệp chỉ có vai trò đóng góp ý kiến chứ không có chức năng quyết định, kể cả các quyết định cuối cùng?
- Đúng. Dấu và các quyết định cuối cùng Thủ tướng đã giao cho Bộ Thương mại. Quyết định cuối cùng do Bộ Thương mại chịu trách nhiệm trước Thủ tướng.
- Với tiêu cực đã xảy ra, theo ông lỗ hổng nằm ở đâu?
- Sự việc xảy ra vừa qua chịu trách nhiệm chính là những người thực thi công vụ. Người tổng hợp số liệu của doanh nghiệp, đề xuất để liên bộ thông qua phân bổ hạn ngạch là do chính tổ này, mà cụ thể là vụ phó Vụ Xuất nhập khẩu Lê Văn Thắng phải chịu trách nhiệm chính. Anh cập nhập số liệu doanh nghiệp như thế nào, kê khai cho doanh nghiệp bao nhiêu, đúng hay sai, sau đó trình lãnh đạo liên bộ ký cũng chỉ do tổ này thiết kế.
Tổ điều hành trình sai thì ở trên ký sai, trình đúng thì ở trên ký đúng. Do tin anh em cấp dưới, tôi làm sao biết được số lượng cụ thể của từng doanh nghiệp là như thế nào, thành tích của anh này năm nay là bao nhiêu, doanh nghiệp nào được thưởng ra sao.
Ở điểm này, đòi hỏi rất cần sự trung thực của người thực thi công vụ vì sẽ có doanh nghiệp nhận hạn ngạch nhưng dùng không hết trả lại, nhưng cũng có doanh nghiệp đang thiếu, và rất cần thêm hạn ngạch. Tiêu cực xảy ra ở chỗ này.
- Nhưng tổ này có nhiều người, thưa ông?
- Nếu nói cho đúng, tất cả thành viên trong tổ điều hành đều phải chịu trách nhiệm. Ngoài trách nhiệm và nghĩa vụ kiểm tra kiểm soát lẫn nhau, tổ còn phải đảm bảo việc nhập số liệu công bằng chính xác, phải phát hiện ngăn ngừa được tiêu cực. Nhưng có thể do anh em tin tưởng lẫn nhau hoặc xuề xòa bỏ qua cho nhau, thậm chí thỏa hiệp với nhau nên...
Điểm này tôi thừa nhận có trách nhiệm của lãnh đạo liên bộ là chưa tổ chức tiến hành kiểm tra cấp dưới của mình, cho nên cũng không rõ từng việc làm cụ thể của mỗi người. Doanh nghiệp khi có dấu hiệu nghi ngờ thì có anh em trong tổ đi kiểm tra, nhưng kiểm tra tổ này thì lại chưa. Tôi cũng đã từng lưu ý về vấn đề này khi nhận được thông tin khá nhiều doanh nghiệp bức xúc, kể cả doanh nghiệp đầu tư nước ngoài về tính công khai, minh bạch khi phân bổ hạn ngạch.
- Ông vừa nói lãnh đạo liên bộ cũng phải có trách nhiệm. Vậy trách nhiệm của Bộ Công nghiệp tới đâu?
- Bây giờ nếu nhận trách nhiệm với sự việc đã xảy ra thì phải xem lại quy chế. Trong quy chế phân bổ hạn ngạch lại không nói đến trách nhiệm của liên bộ như thế nào. Nhưng nếu nói “anh không biết việc gì cả” thì cũng không đúng.
Nói cho cùng, Bộ Công nghiệp cũng phải có trách nhiệm. Nhưng trách nhiệm nặng nhẹ như thế nào thì phải xem lại phân công trong quy chế. Dấu, giấy tờ pháp lệnh, người đề xuất là tổ trưởng tổ điều hành, cũng là vụ phó Vụ Xuất nhập khẩu của Bộ Thương mại. Anh em giúp việc cũng chịu sự quản lý của Vụ Xuất nhập khẩu.
Trách nhiệm nặng nhất là Vụ Xuất nhập khẩu và quản lý vụ này chính là Bộ Thương mại. Tôi chưa khẳng định trách nhiệm của Bộ Công nghiệp là nặng hay nhẹ. Nhưng trước mắt, khuyết điểm mà Bộ Công nghiệp phải chịu là chưa làm tốt công tác trực tiếp kiểm tra giám sát cấp dưới, cũng như chưa đề xuất được các ý kiến hay để ngăn chặn tiêu cực.
Ngày 28/9, Bộ thương mại và Bộ Công nghiệp đã họp bàn biện pháp đẩy nhanh quá trình phân bổ quota dệt may năm 2005. Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển cho biết, phương án phân bổ năm 2005 vẫn được giữ nguyên, tuy nhiên với những Cat còn thừa ra sau khi việc phân bổ cơ bản hoàn thành, dự tính sẽ đưa ra phương án đấu thầu.- Với hàng loạt các sự việc đã xảy ra trong thời quan qua, liệu đợt phân bổ hạn ngạch sắp tới có sự điều chỉnh hay thay đổi gì không?
- Sẽ không có sự thay đổi nào trong việc phân bổ hạn ngạch sang Mỹ vào đầu tháng 10 tới. Thoạt đầu liên bộ dự kiến sẽ phân bổ vào cuối tháng chín nhưng hiện nay do phải rà soát lại trong quy chế phân bổ sắp tới có gì sơ hở nữa hay không nên sẽ chậm mất một tuần. Thành lập tổ giám sát phân bổ hạn ngạch cũng không nằm ngoài mục đích đẩy mạnh công tác giám sát kiểm tra chặt chẽ hơn nữa. Trong cuộc họp sắp tới tôi sẽ nêu vấn đề doanh nghiệp yêu cầu được cung cấp và công bố số liệu thành tích. Đây là một yêu cầu chính đáng.
- Ông có thông tin gì về Công ty TNHH quốc tế Chutex đã nhận được khá nhiều hạn ngạch trong thời gian qua hay không?
- Qua báo chí, tôi cũng nghe nói đến doanh nghiệp này. Thật ra, đơn vị đó có những động thái không tốt. Thứ nhất, họ ẩu ở điểm chưa có hạn ngạch đã ký hàng loạt các hợp đồng. Sau khi nhập nguyên phụ liệu về sản xuất, may hoàn chỉnh, đến khi giao hàng lại quay sang ép... liên bộ cấp, thậm chí là ứng hạn ngạch. Tôi chưa nói đến chuyện cấp nhiều hay cấp ít, mà chỉ muốn nói đến cách làm như vậy là không thỏa đáng.
Chutex đã đàm phán ký hợp đồng vượt qua khả năng hạn ngạch cho phép, sau đó tranh thủ bằng nhiều cách để được yêu cầu cấp hạn ngạch. Quy chế đã có làm sao cấp cho anh nhiều hơn được. Tôi đã từng nói thẳng với người đại diện của doanh nghiệp là làm như thế là không được và không có cơ sở.
Ngay cả các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài lớn khác, hằng năm làm cả mấy trăm triệu USD cũng chỉ bắt tay vào sản xuất khi biết được lượng hạn ngạch cấp bao nhiêu. Nhưng doanh nghiệp đã gặp người này người kia để kêu, dùng sức ép này kia để giải quyết cho họ. Việc kiểm tra khi có thông tin doanh nghiệp này được cấp quá nhiều hạn ngạch cũng sẽ được tiến hành, xem thử năm ngoái thành tích thực hiện được bao nhiêu. Nếu đúng báo chí đã phản ánh, ai cấp sai người đó sẽ phải chịu trách nhiệm.
Quan điểm của tôi là anh làm bao nhiêu liên bộ sẽ cấp bấy nhiêu. Trong trường hợp bất khả kháng, liên bộ chỉ cứu những lô hàng đã đi rồi nhưng chưa có hạn ngạch. Nhưng việc cứu này cũng có giới hạn, chứ cứu đến hàng mấy triệu chiếc thì ai mà cứu nổi.
(Theo Tuổi Trẻ)