Ngày 8/11/2010, Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2011 được kỳ họp áp chót của Quốc hội khóa XII thông qua với những mục tiêu đầy thách thức đối với cơ quan điều hành, đặc biệt là trong một năm mà kinh tế thế giới được dự báo có nhiều bất ổn.
Gây chú ý nhất trong 22 chỉ tiêu được thông qua là GDP khi Quốc hội phê duyệt mức tăng trưởng khá nhanh (7-7,5%) dù xác định mục tiêu ưu tiên vẫn là ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn. Với lạm phát và thâm hụt thương mại, các chỉ tiêu tỏ ra nghiêm khắc hơn, ở mức 7% và 18%, so với con số 7,5% và 20% mà Chính phủ đề xuất. Để tạo động lực phát triển, Quốc hội thống nhất mục tiêu tạo 1,6 triệu việc làm trong khi đối với ngân sách, cơ quan lập pháp duyệt mức thâm hụt 5,3% (bội chi năm 2010 là 5,95% GDP).
Lạm phát vẫn là nỗi lo hàng đầu của các nhà hoạch định chính sách. Ảnh: Tuệ Minh |
Báo cáo của Chính phủ gần 12 tháng sau đó cho thấy cơ quan thực thi đã nỗ lực lớn trong việc hoàn thành kế hoạch đề ra. Tuy vậy, trong số 22 chỉ tiêu, các nhà điều hành chỉ có thể đạt và vượt được 15. Số còn lại, trong đó có không ít những mục tiêu quan trọng, đành “lỗi hẹn”.
Ở khía cạnh tích cực, thâm hụt thương mại và bội chi ngân sách có lẽ là điểm sáng nhất trong bức tranh kinh tế. Nhờ thực hiện nghiêm các giải pháp của Nghị quyết 11, nhập siêu năm 2011 của Việt Nam dự kiến chỉ ở mức 10,5%, vượt khá xa mục tiêu dưới 18% Quốc hội phê duyệt. Nguyên nhân chính là do tăng trưởng xuất khẩu (gần 30%) và quản lý chặt việc nhập các mặt hàng xa xỉ. Bội chi ngân sách cũng dự kiến chỉ ở mức 4,9%, thấp hơn 0,4% so với kế hoạch.
Tuy vậy, những khoảng sáng nói trên không nhiều trong bức tranh của năm 2011. 2 chỉ tiêu quan trọng nhất là tăng trưởng (dự kiến chỉ ở mức xấp xỉ 6%) và lạm phát (10 tháng đã đạt 17,05%, Chính phủ dự kiến cả năm 18%) đều không đạt so với kế hoạch.
Đáng chú ý hơn nữa là việc điều chỉnh liên tục các mục tiêu nói trên. Trong khi tăng trưởng GDP điều chỉnh một lần thì mức lạm phát dự kiến đã có ít nhất 3 lần “dâng lên” trong các dự báo của cơ quan điều hành. “Lạm phát năm 2011 coi như không có mục tiêu, vì lạm phát thực dâng tới đâu là ta chấp nhận đến đó”, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận xét tại một hội thảo lớn về kinh tế vĩ mô hôm 18/10.
Một chỉ tiêu khác mà theo Chính phủ cũng chỉ đạt xấp xỉ kế hoạch là tạo việc làm khi chỉ có khoảng 1,54 triệu chỗ làm việc mới được tạo ra trong tổng số 1,6 triệu của kế hoạch. Tỷ lệ hộ nghèo cũng chỉ giảm được 1,5% trong khi mục tiêu đề ra trước đó là 2%.
Đời sống của nhân dân gặp nhiều khó khăn, hoạt động của các doanh nghiệp cũng vấp phải hàng loạt rào cản như lạm phát, lãi suất. Số liệu được Tiến sĩ Trần Đình Thiên trích dẫn tại hội thảo nói trên cho thấy có 10% doanh nghiệp đã phá sản. Con số này tuy chưa được kiểm chứng bởi cơ quan có thẩm quyền cho biết chưa có thống kê chính thức. Tuy vậy, số liệu được coi là chuẩn từ 2 đầu tàu kinh tế là Hà Nội và TP HCM không khỏi khiến người ta giật mình.
Tại buổi họp giao ban tháng 10 của Bộ Kế hoạch & Đầu tư, diễn ra sáng 26/10, đại diện Sở TP HCM cho biết trong 9 tháng đầu năm, trên địa bàn thành phố có 1.663 doanh nghiệp (tổng vốn điều lệ gần 13.200 tỷ đồng) giải thể. Con số tại Hà Nội thậm chí còn lên tới hơn 2.800 doanh nghiệp. “Mặc dù số lượng doanh nghiệp đăng ký mới vẫn nhiều hơn nhưng con số nói trên là rất đáng lo ngại. Ngay cả trong giai đoạn khủng hoảng như 2008 - 2009, con số giải thể cũng chỉ là 300 - 400”, Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội Nguyễn Văn Tứ cho biết.
Sự khó khăn của nền kinh tế còn được thể hiện ở nhiều chỉ báo khác vốn lâu nay ít được quan tâm là sản xuất công nghiệp (IIP) và tồn kho. Theo Tổng cục Thống kê thì IIP tháng 10 vẫn tăng tăng 5,2% so với tháng 9 và 5,3% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nếu so sánh với tháng 5 và tháng 1 thì sản xuất lại đang ở xu hướng đi xuống. Điều này phần nào liên quan đến mức tồn kho của khu vực công nghiệp chế biến, tăng 21,1% trong tháng 10.
Tuy không lột tả được hết bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2011 nhưng những con số nói trên cũng phần nào cho thấy những nét chấm phá về hiện trạng nền kinh tế năm qua. Hiện trạng này sẽ được các đại biểu Quốc hội tiếp tục “mổ xẻ” trong 2 ngày thảo luận sắp tại hội trường với kỳ vọng tìm được đường đi nước bước cho kinh tế Việt Nam, không chỉ trong năm tới mà còn cả cho giai đoạn 2011 - 2015.
Nhật Minh