Nhiều doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe máy sẽ phải đóng cửa. |
Từ năm 2001, các đơn vị kinh doanh sản xuất và lắp ráp xe gắn máy đã lần lượt chịu sự quản lý của các bộ chủ quản là Công nghiệp, Giao thông Vận tải, Khoa học Công nghệ và Môi trường, và hiện nay là Bộ Tài chính.
Chính phủ đã có 10 thông báo và quyết định; Bộ Tài chính, Bộ Công nghiệp, Tổng cục Hải quan có hai thông tư liên tịch 120 và 176; ngoài ra còn có đến 4 quyết định được áp dụng để điều hành thuế theo tỷ lệ nội địa hóa, 3 văn bản cấp bộ hướng dẫn việc thực hiện chính sách thuế. "Các cơ quan ban hành chính sách mà chưa cân nhắc kỹ, doanh nghiệp luôn phải thay đổi để phù hợp. Điều này gây khó khăn trở ngại cho hoạt động sản xuất kinh doanh", ông Khoa nhấn mạnh.
Tất cả các doanh nghiệp thuộc Hiệp hội đều không đồng tình với quy định về nguồn gốc phụ tùng nội địa hóa. Thông tư liên tịch 120 ra ngày 25/12/2000 yêu cầu doanh nghiệp phải nộp hồ sơ đăng ký để được áp dụng thuế nhập khẩu theo tỷ lệ nội địa hóa nêu rõ: Đối với các chi tiết, cụm chi tiết, bộ phận, phụ tùng do đơn vị tự sản xuất hoặc mua của đơn vị sản xuất, lắp ráp trong nước phải ghi rõ: đơn vị tự sản xuất hoặc tên đơn vị cung cấp.
Như vậy, văn bản trên không hề yêu cầu doanh nghiệp phải mua phụ tùng của những đơn vị trực tiếp sản xuất mà chỉ nói chung là đơn vị cung cấp. Viện dẫn văn bản này, các doanh nghiệp lắp ráp xe máy có thể mua sản phẩm của các làng nghề cơ khí được các công ty thương mại thu gom. Thế nhưng, ngày 4/6/2002, Bộ Tài chính, Bộ Công nghiệp lại có thông tư liên tịch 52 để xác định nguồn gốc linh kiện nội địa hóa. Thông tư này nêu rõ: Doanh nghiệp phải trực tiếp mua chi tiết, cụm chi tiết bộ phận từ đơn vị sản xuất trong nước hoặc đại lý của các đơn vị đó. Theo ông Võ Trung Châu, Giám đốc Công ty phát triển xuất nhập khẩu và đầu tư Viexim, trên thực tế, các đơn vị lắp ráp không thể kiểm tra, xác định nguồn gốc sản phẩm từ các hộ sản xuất, làng nghề vì họ chưa đủ điều kiện thành lập công ty.
Một vấn đề khác là quy định về cách tính tỷ lệ nội địa hóa và quyết toán tỷ lệ nội địa hóa năm 2001. Theo thông tư 120, khi tính tỷ lệ nội địa hóa, giá bán sản phẩm không bao gồm thuế VAT, phí hoa hồng, thưởng khuyến mại, phí quảng cáo. Nay áp theo thông tư 92 của Bộ Tài chính, Bộ Công nghiệp và Tổng cục Hải quan, giá bán sản phẩm có cả các chi phí này. Rõ ràng, với cách tính mới, tỷ lệ nội địa hóa giảm rất nhiều.
Theo các doanh nghiệp, quyết toán tỷ lệ nội địa hóa cả năm 2001 không thể tính theo thông tư 92 vì mãi đến tháng 11/2001 nó mới được ban hành. Đây là một trong các nguyên nhân khiến số thuế họ phải bị truy thu lên tới 1.300 tỷ đồng. Ông Khoa khẳng định: "Phần lớn giá bán xe trên thị trường trong năm 2001 được cấu thành bởi mức thuế nhập khẩu 15%, nay tính 60% thì các doanh nghiệp lấy đâu ra 45% để bù vào. Nếu thu đồng bộ như vậy, chúng tôi chỉ có nước đóng cửa”.
Giải pháp nào cho ngành kinh doanh xe máy?
Hiện đã là tháng 6 mà các công ty vẫn chưa được phép sản xuất, kinh doanh xe gắn máy. Thực trạng này khiến hầu hết doanh nghiệp rơi vào khó khăn. Hiệp hội Xe đạp Xe máy Việt Nam đã đề nghị cấp phép cho các doanh nghiệp nhập khẩu trong tháng 6 (có thể là tạm ứng như các doanh nghiệp FDI). Đồng thời, Tổng cục Hải quan căn cứ theo thông tư liên tịch 120 xác định số thuế nhập khẩu truy thu hoặc truy hoàn và phân bổ đều vào các lô hàng nhập khẩu từ nay đến 30/12 để doanh nghiệp có điều kiện thực hiện.
Ông Trương Chí Trung, Thứ trưởng Bộ Tài chính, hứa sẽ xem xét những đề nghị này và trình lên Chính phủ. Theo ông Phạm Văn Huyến, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, có thể cấp hạn ngạch phân bổ tạm trước cho các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Công nghiệp đưa ra những công văn cụ thể giúp doanh nghiệp đẩy nhanh việc quyết toán thuế.
Phong Lan