Nhiều nhà thầu trong nước phải đi làm thuê cho nước ngoài. |
Hiện nay đang diễn ra tình trạng các nhà thầu nước ngoài thắng thầu tại Việt Nam, sau đó bán lại công trình cho các nhà thầu trong nước. Thậm chí, có trường hợp sau khi thắng thầu, nhà thầu nước ngoài đã tổ chức "đấu thầu" các nhà thầu trong nước để ăn chênh lệch. Như vậy, chỉ cần có mác ngoại, nhà thầu nước ngoài đã có thể dễ dàng kiếm được một khoản tiền lớn từ việc bán lại các gói thầu đã trúng.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng phòng Cơ chế - Chính sách thuộc Viện Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng) nhận xét, bên cạnh một số gói thầu khi triển khai đòi hỏi phải có trình độ kỹ thuật, công nghệ cao mà các nhà thầu trong nước chưa đủ khả năng làm được, thì đa phần các gói thầu còn lại nhà thầu nước ngoài giành được đều xuất phát từ sự vượt trội về năng lực tài chính để đảm bảo cho việc thực hiện gói thầu. Như vậy, do yếu hơn về khả năng tài chính, các nhà thầu trong nước đã "mất bóng ngay trên sân nhà". Vì vậy, ông Tuấn kiến nghị, việc ưu đãi cho các nhà thầu trong nước tại các cuộc đấu thầu quốc tế là rất cần thiết.
Theo bản dự thảo nói trên, các nhà thầu trong nước bao gồm: doanh nghiệp hoạt động theo luật doanh nghiệp, luật doanh nghiệp nhà nước, luật hợp tác xã, doanh nghiệp liên doanh hoạt động theo luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam có phần vốn góp pháp định của bên Việt Nam trên 50%, liên danh dự thầu có phần giá trị công việc của nhà thầu Việt Nam đảm nhận trên 50%, cá nhân là công dân Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực tư vấn có đủ năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật Việt Nam, trong trường hợp đáp ứng được các điều kiện về năng lực, kỹ thuật... sẽ được hưởng các ưu đãi khi tham gia đấu thầu các gói thầu có sử dụng vốn nhà nước, được tổ chức đấu thầu quốc tế tại Việt Nam
Cụ thể, Nhà nước sẽ hỗ trợ một phần số tiền bảo lãnh tham gia dự thầu và bảo lãnh thực hiện gói thầu, với mức cao nhất không quá 70% giá trị cho các bảo lãnh nêu trên thông qua các quỹ đầu tư, quỹ hỗ trợ phát triển và các tổ chức tín dụng của Nhà nước dưới hình thức cho vay.
Đồng thời, khi tham gia đấu thầu quốc tế tại Việt Nam, nhà thầu trong nước sẽ được hỗ trợ một phần về mức giá đánh giá. Theo đó, sau khi qua sơ tuyển và qua được hàng rào kỹ thuật, đối với gói thầu tư vấn, với tiêu chí tính điểm cao nhất, nhà thầu trong nước được cộng thêm 7,5% số điểm tổng hợp để đánh giá. Đối với gói thầu xây lắp, với tiêu chí lấy giá bỏ thầu thấp nhất thì thắng, nhà thầu trong nước được trừ 7,5% mức giá đánh giá để so sánh giữa các nhà thầu nước ngoài. Còn đối với nhà thầu trong nước mua sắm sử dụng hàng hóa trong nước có tỷ lệ nội địa hóa chiếm trên 30% giá thành sản xuất hàng hóa thì được ưu đãi tối đa 15% giá dự thầu hàng hóa đó vào giá đánh giá khi xét thầu.
Ngoài ra, dự thảo buộc bên mời thầu phải công bố các khoản ưu đãi với các nhà thầu trong nước và không được tùy tiện đưa ra yêu cầu, tiêu chuẩn về mời thầu hay xét thầu nhằm làm hạn chế khả năng tham gia đấu thầu của các nhà thầu trong nước.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, việc ban hành các giải pháp mang tính hỗ trợ cho các nhà thầu nội sẽ tạo ra sự phân biệt đối xử giữa các nhà thầu trong nước với các nhà thầu nước ngoài. Về vấn đề này, ông Tuấn cho rằng, các giải pháp hỗ trợ trên chỉ áp dụng khi xét thầu để so sánh, lựa chọn nhà thầu trúng thầu, còn giá trị hợp đồng với nhà thầu trúng thì phải theo quy chế đấu thầu hiện hành. Mặt khác, trong một số định chế của các tổ chức quốc tế cũng có quy định theo hướng tạo điều kiện cho các nhà thầu địa phương.
(Theo Đầu Tư)