Vụ trưởng Hoàng Phước Hiệp.
- Theo ông đâu là lý do để luật sư Liberati kiện Vietnam Airlines?- Cho đến chiều qua, Tổng giám đốc Vietnam Airlines Nguyễn Xuân Hiển đến gặp và đưa cho tôi công văn nhờ Bộ Tư Pháp cho ý kiến tư vấn giúp, mà trong bộ hồ sơ đó rất mỏng. Theo tôi biết vụ việc rất rắc rối, Vietnam Airlines ký hợp đồng đại lý với công ty Falcomar của Italy, công ty đó lại thuê ông luật sư Liberati làm việc. Tuy Vietnam Airlines không biết gì về ông luật sư nhưng khi công ty kia phá sản, ông ta có quyền kiện Vietnam Airlines vì là bên liên đới.
- Falcomar là đại lý của Vietnam Airlines. Chính Falcomar phải chịu trách nhiệm về các giao dịch của mình với các đối tác. Vậy cơ sở nào để buộc Vietnam Airlines phải liên đới chịu trách nhiệm?
- Sự việc này giống như thực hiện một dự án, công ty Italy là thầu chính, ông luật sư là thầu phụ. Có thể chỉ cần bên nguyên có chứng từ chứng minh có một khoản tiền Vietnam Airlines trả cho công ty Falcomar, sau đó công ty này có giấy tờ thể hiện họ đã chi trả cho luật sư là cũng đủ chứng minh Vietnam Airlines có liên quan đến ông ta. Dù chỉ 1 USD cũng là cơ sở chứng minh sự liên đới.
Phía VN không có giấy tờ lưu trữ, nhưng ở nước ngoài họ làm việc rất chặt chẽ. Ví dụ khi ký một hợp đồng họ còn lưu cả ảnh, cả băng ghi âm hay bất kỳ một tờ hóa đơn nhỏ nào đó.
- Nhận được giấy triệu tập mà không tham dự phiên tòa, theo ông cần phải nhìn nhận thái độ này của Vietnam Airlines như thế nào?
- Theo tôi đó là sự tắc trách. Thông thường tòa án nước ngoài gửi giấy triệu tập đến trước 6 tháng hoặc cả năm kèm theo hồ sơ của bên nguyên. Nếu nhận được giấy triệu tập gửi đến mà Vietnam Airlines thấy không liên quan đến mình thì cũng cần phải gửi một văn bản phúc đáp rằng tôi không liên quan và chỉ ra các cơ sở pháp lý chứng minh điều đó. Đây vừa là cách ứng xử lịch sự, vừa là cơ sở pháp lý cho mình giải quyết các vụ việc liên quan về sau. Với quốc tế, nếu im lặng nghĩa là đồng ý. Vụ huấn luyện viên Letard cũng vậy.
- Phán quyết có từ năm 2000 song mãi tới 2002, Vietnam Airlines mới biết mình phải bồi thường cho vị luật sư kia. Vậy thông lệ quốc tế quy định vấn đề này như thế nào thưa ông?
- Khó có thể nói Vietnam Airlines không nhận được bản án vì tòa thường có bộ phận sao lục văn bản. Sau phiên tòa họ gửi cho tất cả các bên liên quan, không những thế ở nhiều nơi bản án của tòa còn được niêm yết công khai (đăng công báo).
- Vietnam Airlines đã quyết định kháng án, vậy trong phiên tòa phúc thẩm diễn ra hôm qua, họ có những lý lẽ gì để bảo vệ mình?
- Do Vietnam Airlines không tham dự phiên tòa sơ thẩm nên một trong các lý lẽ chính là tìm cách chứng minh quy trình tống đạt của tòa án Roma không hợp lý. Muốn làm vậy phải dựa vào cơ sở pháp lý. Thứ nhất, phải xem các điều ước quốc tế thỏa thuận giữa Chính phủ VN và Chính phủ Italy về các hợp đồng hợp tác trong lĩnh vực hàng không dân dụng, về quy định tống đạt của tòa án hoặc phải xem có hiệp định quốc tế nào có liên quan mà cả 2 nước đều là thành viên. Thứ hai, dựa vào cơ sở thực tiễn đang áp dụng giữa VN và Italy. Tôi cho rằng, ông luật sư đại diện cho Vietnam Airlines đã tìm các tài liệu theo phương án thứ nhất nhưng không có vì vậy phải dựa vào phương án 2 tìm quy định như hai nước tống đạt bằng con đường nào, ngôn ngữ gì, thời gian...
Một trong những lý do kháng án của Vietnam Airlines là, tòa án Italy gửi giấy triệu tập bằng tiếng Anh là không đúng (theo Vietnam Airlines văn bản này phải bằng tiếng Việt). Tuy nhiên, bên nguyên đã đưa ra bằng chứng chứng minh Vietnam Airlines vẫn có những giao dịch pháp lý bằng tiếng Anh. Họ đã thu thập một trang bìa quảng cáo của Vietnam Airlines ở một ấn phẩm nào đó in bằng tiếng Anh.
Cách đây một tháng, sứ quán Italy cũng có đề nghị Bộ Tư pháp cho biết các văn bản của VN liên quan đến quy trình tống đạt các văn bản pháp lý. Tôi có đề nghị phải nói rõ cụ thể yêu cầu nhưng sau không thấy họ có liên hệ gì nữa. Trong khi đó, chiều qua Vietnam Airlines mới có công văn yêu cầu Bộ Tư pháp cung cấp văn bản về quy trình tống đạt đó. Và theo tôi được biết thì phiên tòa phúc thẩm hôm qua đã kết thúc. Vậy mà tôi vẫn đang phải chờ Vietnam Airlines chuyển toàn bộ hồ sơ liên quan đến vụ việc này.
- Nếu tòa phúc thẩm chấp nhận đơn thì vụ việc sẽ được triển khai tiếp theo hướng nào?
- Nếu tòa phúc thẩm chấp nhận đơn kháng cáo thì phía Vietnam Airlines sẽ có cơ hội và điều kiện để thu thập tài liệu chứng minh sự vô can của mình. Thông thường thời gian chuẩn bị để xét xử có thể kéo dài 2-3 tháng.
- Vậy nếu tòa phúc thẩm bác đơn kháng án của Vietnam Airlines, khả năng thu nợ của bên nguyên sẽ như thế nào?
- Tòa bác đơn thì bản án của tòa sơ thẩm sẽ có hiệu lực. Khi ấy, ngoài tài khoản ở Pháp bị phong tỏa, nhiều khả năng tài khoản của Vietnam Airlines ở các nước khác như Đức, Italy, Hà Lan... cũng dễ bị phong tỏa để chuyển tiền sang tài khoản của bên thắng kiện.
Trong trường hợp tài khoản đó không đủ, phía nước ngoài có thể giữ máy bay của Vietnam Airlines bay đến các nước để thu hồi nợ. Khi ấy uy tín, thương hiệu của Vietnam Airlines sẽ bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng. Tôi nghĩ Vietnam Airlines sẽ cân nhắc các khả năng để có quyết định phù hợp.
- Tiền bồi thường sẽ do ai chịu thưa ông?
- Đương nhiên là Vietnam Airlines. Vì đây là vụ việc của Vietnam Airlines nên không thể có chuyện nhà nước bỏ tiền ngân sách cho Vietnam Airlines bồi thường.
- Vậy trách nhiệm của những cá nhân liên quan sẽ như thế nào?
- Vì vụ việc liên quan đến nhiều đời lãnh đạo nên xử lý rất khó khăn. Sau khi đền bù (nếu có), thì muốn xử lý những cá nhân có liên quan Vietnam Airlines phải phát đơn kiện để xử theo luật dân sự. Điều này thì do Hội đồng quản trị Vietnam Airlines và ông tổng giám đốc Vietnam Airlines quyết định.
- Vụ việc này gần đây mới báo cáo lên Thủ tướng, vậy trách nhiệm những vị lãnh đạo đương nhiệm thì sao?
- Tôi không biết Vietnam Airlines có báo cáo Thủ tướng cách đây bao lâu nhưng bản thân tôi gần đây mới biết. Khi tiếp nhận chức Tổng giám đốc Vietnam Airlines, ông Nguyễn Xuân Hiển biết vụ việc và đã thuê luật sư tìm lại hồ sơ tư vấn giúp Tổng công ty theo vụ kiện này. Bản thân ông Hiển cũng tốt nghiệp trường Luật, nhưng như ông tâm sự với tôi, do hồ sơ bảo quản không tốt, mới có 10 năm mà hầu như không tìm lại được gì.
- Qua vụ việc này ông thấy cần rút ra bài học kinh nghiệm nào?
- Cần thay đổi tư duy trong các quan hệ làm ăn với quốc tế. Đừng nghĩ không liên quan gì đến mình thì ném văn bản đó vào gầm bàn rồi đến khi có hậu quả mới cuống lên chạy. Với một doanh nghiệp lớn như Vietnam Airlines cần thuê luật sư theo dõi giúp về mặt pháp lý.
Phong Lan - Phạm Hiếu