Bà Nguyễn Thị Thu: "Chính phủ và các bộ ngành đang có những động thái tích cực để giúp kinh tế nước nhà vượt qua thách thức". |
- Giá xăng dầu trên thị trường thế giới tiếp tục tăng cao. Dưới góc độ chuyên gia, theo bà, diễn biến này sẽ tác động như thế nào tới tăng trưởng cũng như lạm phát?
- Về lý thuyết, tất cả những cú sốc về giá xăng dầu hay nguyên liệu đầu vào đều tác động tiêu cực, ví dụ có thể khiến lạm phát gia tăng. Điều này thể hiện rõ trên một số kênh chỉ dẫn. Thứ nhất, xăng dầu ảnh hưởng trực tiếp tới tất cả các nhóm hàng hoá tính chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Vì vậy khi giá của mặt hàng này tăng sẽ trực tiếp làm CPI tăng lên. Thứ hai, xăng dầu tăng giá sẽ tác động tới chi phí sản xuất của các doanh nghiệp và như vậy giá thành bị đội lên, kéo theo đó lợi nhuận đương nhiên bị giảm. Khi mức lợi nhuận bị sa sút đó vẫn trong một chừng mực có thể chấp nhận được, doanh nghiệp sẽ cân nhắc để chưa tăng giá bán sản phẩm. Nhưng khi đến ngưỡng nào đó, doanh nghiệp sẽ phải tăng giá bán.
Mặt khác, khi giá xăng dầu tăng, cầu về các hàng hóa khác sẽ giảm xuống bởi khối lượng tiền dành cho xăng dầu nhiều lên khiến khối lượng tiền dành cho các hàng hoá khác bị giảm xuống. Tổng cầu của nền kinh tế, do đó, đương nhiên cũng sẽ giảm xuống. Tất cả các yếu tố nêu ra trên đây tác động hoà trộn lẫn nhau và về cơ bản sẽ ảnh hưởng tiêu cực làm cho lạm phát gia tăng, tăng trưởng kinh tế suy giảm.
- Trong trường hợp đó, chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương sẽ ra sao để có thể đảm bảo cân đối kinh tế vĩ mô?
- Trên thực tế, mỗi khi giá xăng dầu tăng, các ngân hàng trung ương thế giới đều có những động thái nhất định để điều hành chính sách nhằm đảm bảo được những cân đối vĩ mô cơ bản như lạm phát, tăng trưởng hay thất nghiệp và cán cân thanh toán. Với các quốc gia theo đuổi lạm phát mục tiêu, tức ưu tiên kiềm chế giá, thì mỗi khi giá xăng dầu lên cao, họ sẽ phải cân nhắc giữa 2 động thái thắt chặt hoặc nới lỏng tiền tệ. Thắt chặt tiền tệ, một mặt nào đó sẽ tác động vào lãi suất của các ngân hàng khiến chi phí sản xuất tăng lên nhưng sẽ góp phần hạn chế nhu cầu đầu tư và làm giảm sức ép lạm phát. Mặt khác động thái thắt chặt tiền tệ của ngân hàng trung ương sẽ giúp ngăn chặn ảnh hưởng lan truyền đến giá của các nhóm hàng hoá khác cũng như tác động tới yếu tố tâm lý (mà thuật ngữ kinh tế gọi là “lạm phát kỳ vọng”, qua đó cũng góp phần hạn chế lạm phát. Nhưng không thể cứ thắt chặt tiền tệ mãi mà phải có động tác nới lỏng thích hợp để làm sao đó có thể hài hoà các cân đối vĩ mô trong nền kinh tế.
Trong thời gian vừa qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã có một số động thái thắt chặt tiền tệ. Vì vậy, trong 3 tháng đầu năm, giá dầu và giá lương thực trên thế giới tăng rất cao nhưng lạm phát của Việt Nam không cao bằng mức của cùng kỳ năm ngoái. Tất nhiên, trong bối cảnh thực hiện yêu cầu kiềm chế lạm phát như vậy, không thể đòi hỏi quá cao về tăng trưởng kinh tế.
- Nói như vậy có nghĩa Việt Nam sẽ phải đánh đổi giữa 2 mục tiêu tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát?
- Thường thì với các nước mà ngân hàng trung ương chỉ theo đuổi duy nhất mục tiêu kiểm soát lạm phát, họ phải giữ lạm phát vì theo họ chỉ khi lạm phát ở mức thấp mới là điều kiện tiền đề cho việc thực hiện các mục tiêu khác trong dài hạn, ví dụ như tăng trưởng kinh tế… Nhưng ở Việt Nam, yêu cầu đặt ra là cân đối cả 2 mục tiêu lạm phát và tăng trưởng kể cả trong ngắn hạn. Thực tế thời gian qua, khi giá xăng dầu tăng thì gần như đi song song với nó, Ngân hàng Nhà nước đã thắt chặt chính sách tiền tệ. Động thái này một mặt rất quan trọng là giúp ổn định tâm lý người dân, khiến họ sẽ không còn kỳ vọng vào chuyện lạm phát tăng cao nên phần nào ngăn chặn sự lan toả sang các nhóm giá hàng hoá khác. Mặt khác việc thắt chặt tiền tệ trước mắt có thể ảnh hưởng đến chi phí của daonh nghiệp nhưng lại làm hạn chế sự gia tăng của tổng cầu và như vậy cũng đã phần nào vừa kiềm chế lạm phát mà về dài hạn mục tiêu tăng trưởng kinh tế không bị ảnh hưởng quá nhiều. Nhưng nếu kỳ vọng kinh tế sẽ tăng trưởng với tốc độ giống như các năm trước, khi mà chính sách tiền tệ còn tương đối nới lỏng một cách thận trọng, thì điều đấy là không thể. Bên cạnh chính sách tiền tệ còn cần nhiều chính sách đồng bộ khác.
- Vậy sự dung hoà giữa 2 mục tiêu như hiện này còn có thể duy trì được bao lâu nữa?
- Thực ra kinh tế của tất cả các nước nói chung đều vận động theo một chu kỳ nhất định, có lên cũng phải có xuống. Tuy nhiên, như tôi đã nói, ngoài chính sách tiền tệ ra phải có nhiều chính sách đặc biệt khác để hỗ trợ. Bài toán tăng trưởng và lạm phát lâu nay vẫn là băn khoăn của nhiều nhà kinh tế. Giá cả tiêu dùng, xăng dầu trên thị trường thế giới tiếp tục biến động, tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới cũng có chiều hướng suy giảm. Đó không phải là những tác động khả quan đối với kinh tế Việt Nam. Nhiều nhà kinh tế cho rằng, mục tiêu tăng trưởng GDP 8,5% và lạm phát 6,5% là một thách thức rất lớn.
- Vậy theo bà, để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,5%, lạm phát nên bao nhiêu là vừa?
- Từ lý thuyết đến thực tiễn của các nước đều minh chứng rằng chỉ với mức độ lạm phát thấp vừa phải mới đảm bảo tăng trưởng kinh tế cao. Còn nếu lạm phát cao thì theo độ trễ của thời gian, nhất định không bao giờ tăng trưởng kinh tế có thể cao được. Và với các nước theo đuổi lạm phát mục tiêu thì mức độ thấp vừa phải đó thường dưới 5% mới giúp tăng trưởng kinh tế đạt tối ưu.
- Năm ngoái, chỉ số giá tiêu dùng tăng tới 9,5% nhưng kinh tế vẫn đạt mức tăng trưởng mà theo một số chuyên gia là rất cao. Liệu diễn biến khả quan đó có thể lặp lại trong năm nay?
- Theo độ trễ của thời gian thì khả năng đó là khó. Năm ngoái giá cả nguyên liệu đầu vào và lương thực tăng cao nhưng nó chưa ảnh hưởng ngay tới kinh tế. Theo độ trễ thời gian, năm nay sẽ khó hơn. Năm ngoái, tỷ trọng xuất khẩu rất lớn trong cả thu nhập quốc dân. Nhưng năm nay chu kỳ kinh doanh của cả thế giới đều suy giảm vì vậy gần như là chắc chắn xuất khẩu sẽ không được lợi về giá cũng như về lượng như năm ngoái. Cộng với những yếu tố bất thường như giá dầu đột biến gia tăng, bất ổn chính trị, thiên tai nói chung sẽ là thách thức lớn với mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,5% của năm nay.
Song Linh thực hiện