99% lượng lúa hàng hóa của nông dân và 70% lượng gạo thành phẩm XK là do tư thương thu mua |
Phần lớn hợp đồng G to G được ký từ cuối quý IV/2001 với giá gạo 5% tấm là 198 USD/tấn, 15% tấm là 169 USD/tấn và 25% tấm là 158 USD/tấn, giao hàng từ tháng 3 đến tháng 6 năm nay. Hợp đồng đã được ký trên cơ sở nhận định: năm nay giá gạo thế giới khó tăng (thậm chí sẽ giảm mạnh), còn trong nước khi thu hoạch rộ lúa đông xuân, giá lúa gạo cũng sẽ chỉ ở mức 1.200-1.300 đồng/kg hoặc 1.000-1.100 đồng/kg.
Một số lái thương cho biết, vào thời điểm mà các doanh nghiệp ký hợp đồng xuất khẩu G to G, họ mua lúa với giá bình quân khoảng 1.400 đồng/kg, nay bán lại với giá bình quân 1.750-1.800 đồng/kg, lời 350-400 đồng/kg. |
Thế nhưng, từ đầu năm nay, giá gạo thế giới liên tục tăng như: gạo 15% tấm hiện ở mức 184-185 USD/tấn, cao hơn giá đã ký đến 16 USD/tấn. Lượng gạo tiêu thụ nội địa cũng tăng mạnh so với những năm trước, chỉ riêng lượng gạo vận chuyển từ Nam ra miền Trung, miền Bắc đã lên tới khoảng trên 600.000 tấn...
Những yếu tố trên đã đẩy giá lúa gạo trong nước tăng ở mức cao, 1.600-1.800 đồng/kg khiến các doanh nghiệp Nhà nước không dám mua lúa gạo của nông dân.
Thực tế cho thấy, nhận định một đường nhưng thị trường một nẻo đã khiến việc xuất khẩu gạo gặp khó khăn. Đồng thời, cung cách kinh doanh ăn xổi đã đẩy chính các doanh nghiệp này đến chỗ thua lỗ. Có hợp đồng, tức là có đầu ra nhưng các doanh nghiệp lại đủng đỉnh, không chịu mua lúa gạo để tạo chân hàng mà chờ đến khi tàu cặp bờ mới chạy đi mua lại gạo của lái thương theo kiểu giao tận mạn tàu. Giá nào cũng phải mua nên lái thương được dịp đẩy giá lên cao. Doanh nghiệp xuất khẩu từ lời hóa lỗ.
Theo tính toán của các chuyên gia, xuất 1 tấn gạo lỗ 2 USD, xuất 1 triệu tấn theo hợp đồng G to G, sơ sơ doanh nghiệp lỗ 2 triệu USD. Điều đáng nói là chuyện lỗ theo kiểu này là không mới, gần như năm nào cũng xảy ra và Nhà nước liên tục phải có cơ chế để gỡ khó cho doanh nghiệp.
Một chuyên viên của Bộ Kế hoạch và đầu tư cho rằng, khó có thể chấp nhận mãi tình trạng này khi mà Việt Nam đã có thâm niên 14 năm xuất khẩu gạo và đang đứng thứ hai trên thế giới nhưng lại luôn thua chỉ vì không tính toán, nhận định đúng về thị trường. Còn một chuyên viên của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn thì nhận định, chuyện lỗ sẽ còn dài dài nếu các doanh nghiệp Nhà nước - những đơn vị chủ lực trong xuất khẩu gạo vẫn thở bằng mũi của các lái thương kinh doanh gạo. Như thế thì thật đáng lo cho hàng triệu nông dân trồng lúa.
(Theo Tuổi Trẻ)