Dệt may là một trong những mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh sang thị trường EU. |
Vì vậy, trên phương diện ngoại giao, vấn đề bình đẳng kinh tế thương mại đang được EU quan tâm hàng đầu. Đây cũng chính là mối lo của các doanh nghiệp Việt Nam, khi mà thị trường Mỹ sau một năm thắng lợi giòn giã đang bắt đầu xuất hiện nhiều biến cố.
Trong các cuộc đàm phán, phía EU luôn yêu cầu Việt Nam mở cửa hơn nữa lĩnh vực dịch vụ, rượu, tân dược, vật liệu xây dựng và dệt may... Trong khi đó, theo nhận định của các chuyên gia thuộc Bộ Thương mại, với một đối tác lớn như EU thì việc mở cửa thị trường làm sao cho phù hợp với luật WTO vừa đảm bảo lợi ích của nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam là rất khó. Đặc biệt, các lĩnh vực dịch vụ được các thành viên EU coi là thị trường hấp dẫn như ngân hàng, tài chính, bảo hiểm, viễn thông, dịch vụ xây dựng... cũng chính là những lĩnh vực rất nhạy cảm đối với Việt Nam.
Do vậy, theo khuyến cáo của các chuyên gia thương mại, bên cạnh sự sốt sắng được tham gia vào sân chơi chung, các doanh nghiệp cần thận trọng và sẵn sàng các phương án kinh tế để trụ vững trước thương trường.
Thời gian qua, nhiều ý kiến đã quá lạc quan khi đưa ra những triển vọng của thị trường EU với nhiều cơ hội kinh doanh, như nhu cầu nhập khẩu hàng nông thuỷ sản, hàng thủ công mỹ nghệ, hàng dệt may và giày dép với một khối lượng và giá trị rất lớn. Thực tế thì hầu hết các nhóm hàng này đều đang được EU nhập khẩu với một cơ chế và thuế suất khá hấp dẫn... Các doanh nghiệp Việt Nam cũng đã nhanh nhạy tận dụng cơ hội, đẩy mạnh số lượng xuất khẩu các nhóm hàng này. Theo thống kê, thặng dư thương mại của Việt Nam với EU năm 2003 đã đạt hơn 1,1 tỷ USD. Trong đó, những mặt hàng chiếm kim ngạch xuất khẩu lớn là giày dép, hàng dệt may, cà phê, thủ công mỹ nghệ, hải sản...
Bản thân doanh nghiệp Việt Nam cũng trưởng thành hơn sau những cú vấp ngã như các vụ đình, trả hàng do dư lượng thuốc kháng sinh, các vụ kiện bán phá giá... Cụ thể với hàng thủy sản, trước một loạt những sự cố và các yêu cầu liên quan tới chất lượng thuỷ sản, các doanh nghiệp xuất khẩu lĩnh vực này đã đầu tư nhiều hơn đến chất lượng. Và hiện nay, hàng thuỷ sản Việt Nam đã được xếp vào danh sách 1, tức là đạt trình độ tương đương EU, xuất khẩu dễ dàng hơn các nước thuộc danh sách 2 như Mỹ, Canada, Ba Lan...
Bên cạnh đó, một loạt các mặt hàng đã được đầu tư chế biến sạch, đầu tư và đăng ký thương hiệu để thâm nhập vào thị trường EU như chè, bưởi Năm Roi, nước mắm Phú Quốc... Thay vì việc đơn thuần gia công để lấy công làm lãi, các doanh nghiệp xuất khẩu giày dép và dệt may đã chuyển hướng sang xuất khẩu bán thành phẩm. Đây chính là nền tảng vững chắc để ổn định và tăng lợi nhuận trong tổng kim ngạch xuất khẩu.
Tuy nhiên, cũng qua kinh nghiệm kinh doanh thực tế, doanh nghiệp Việt Nam tự thấy mình chưa thể vượt qua nhiều rào cản khác để bước vào thị trường này. Trước tiên là với hàng may mặc. Mới đây, EU đã tăng thêm hạn ngạch dệt may với Việt Nam từ 50-70% đối với Cat nóng,c ó nghĩa là tổng lượng hạn ngạch sẽ tăng thêm 300-400 triệu USD. Với mức tăng này, có khả năng kim ngạch xuất khẩu dệt may sang EU năm sau sẽ đạt 1 tỷ USD. Nhưng những khoản lợi nhuận và thuận lợi mà số hạn ngạch này mang đến chỉ kéo dài gần 2 năm. Bởi vì từ sau năm 2005, Hiệp định đa sợi của WTO có hiệu lực sẽ xoá bỏ hoàn toàn hạn ngạch may mặc. Khi đó, doanh nghiệp xuất khẩu may mặc sang EU sẽ phải cạnh tranh khốc liệt với với các cường quốc may mặc khác, đặc biệt là Trung Quốc. Điều này đang khuyến cáo các doanh nghiệp xuất khẩu may mặc, nhất là những đơn vị thành lập để "chờ" hạn ngạch xuất khẩu, ngay lập tức phải có phương án tìm kiếm thị trường, nếu không muốn bị phá sản.
Bên cạnh đó, việc một số nước Đông Âu, từng là bạn hàng của Việt Nam, gia nhập EU sẽ là cơ hội tốt cho các doanh nghiệp Việt Nam mượn thế làm bàn đạp vào lại EU. Tuy nhiên, khi áp dụng bãi bỏ hạn ngạch, sẽ xất hiện buôn bán nội vùng giữa các nước trong liên minh với nhau. Đây cũng là thách thức không nhỏ cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Bất ổn thứ ba chính là vấn đề tỷ giá. Trong thời gian qua, khi đồng USD sụt giá, EUR tăng giá đã tác động đến các doanh nghiệp nhập khẩu hàng từ EU như thuốc, dược phẩm... bị thiệt thòi rất nặng. Theo dự báo của các chuyên gia, tỷ giá giữa hai đồng tiền này sẽ tiếp tục biến động từ nay đến cuối năm. Đó là chưa kể một loạt các khó khăn khác mà các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa khắc phục tốt như cơ cấu hàng xuất khẩu còn chưa phù hợp, hình thức xuất khẩu giản đơn, quy mô xuất khẩu nhỏ, mẫu mã chưa phong phú.
(Theo Đầu Tư Chứng Khoán)